Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ZÜBEYDE DEMİRCİOĞLU
Danışman: HAYRİYE ERBAŞ
Özet:Bu çalışma sosyolojinin bir disiplin olarak kurumsallaşması sürecinde Türkiye'de sosyolojik bilgi üretimini siyaset ve düşünce çevreleri ilişkisi bağlamında analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bunu yaparken dönemin siyasi ve toplumsal arka planı diyebileceğimiz makro düzeyle, düşünce çevreleri ve aktörler arasındaki işbirliği, uyum, çatışma ve örgütlenme gibi ilişki biçimlerini birlikte ele alarak ilişkisel ve tarihsel bir anlatı kurmayı, böylelikle Türkiye'de sosyolojinin oluştuğu yolları serimlemeyi hedeflemektedir. Türkiye'de sosyolojik düşüncenin doğduğu evrede temel hedefi "memleketi kurtarmak" olan farklı sosyolojik perspektiflere sahip kimi farklı düşünce çevreleri ortaya çıkmıştır. Bu düşünce çevreleri, dönemin başat siyasi aktörü İttihat ve Terakki'nin etkisiyle biçimlenen siyasal ve düşünsel alanda mücadele içinde sosyolojinin gelişim çizgisini belirlemiştir. Düşünce çevreleri ve öne çıkan isimler dönemin iktidarları ile kurdukları ilişkiler bağlamında alanda konumlanmış olmakla birlikte, ilişki ağları göründüğünden daha karmaşıktır. Çalışmada, dört tarihsel aralıkta ve dört coğrafi merkezde ele alınan ilişkiler o dönem yazılan metinler üzerinden ayrıntılı bir şekilde incelenmiş ve sosyolojik düşüncenin ortaya çıktığı makro ve mikro bağlam betimlenmiştir. Bu anlamda sosyolojik düşüncenin gelişiminde kişisel çabalardan çok kolektif etkilerin ve güçlü örgütlenmelerin etkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca sözü edilen ilişkilerin izi sürüldüğünde Ziya Gökalp'in merkezde olduğu bir ilişkiler ağının ortaya çıktığı görülmüştür. Gökalp'in bu merkeziliği dönemin iktidarı İTC ile yakın bağının yanı sıra, kişisel serüvenindeki ayrıntılarla ve benimsediği farklı stratejilerle ilişkilidir.