Abdülmelik B. Mervan ve dönemi (65-86/685-705)

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2006

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: FATİH ERKOÇOĞLU

Danışman: İRFAN AYCAN

Özet:

Bu çalışmada Emevû halifelerinden beşincisi ve onların içinde en büyüklerindenolan Abdülmelik b. Mervân'ın hayatı ve faaliyetleri ele alınmaktadır.Bu çalışma giriş ve beş bölümden oluşmaktadır. Girişte kısaca kaynaklardanbahsedildikten sonra, Abdülmelik öncesi siyasi durum ele alınmıştır.Birinci bölüm Abdülmelik'in doğumu, gençliği, yetişmesi evlilikleri, çocukları,akrabaları ve halife olması konularına ayrılmıştır.kinci bölümde Abdülmelik dönemi iç politik durum incelenmektedir. Buradasırasıyla Muhtâr isyanı, Zübeyrûlerle mücadeleler, `Amr b. Sa'ûd isyanı, kabilekavgaları (`Asabiyye), Haccâc b. Yûsuf'un Irak Valiliği'ne tayini, Abdullah b. Cârudisyanı, Zenci isyanı,'Umân'da Ezd kabilesi ayaklanması, yalancı peygamber Hâris b.Sa'ûd meselesi, bnü'l-Eş'as isyanı, Hâricû gruplarla mücadeleler (Necedât, Ezrakûler,Sufriyye, `Ibâdiyye) ve son olarak da Mutarrif b. el-Muğûre isyanı üzerinde duruldu.Üçüncü bölümde ise Abdülmelik dönemi dış politik durum başlığı altındaKuzey Afrika'daki fetihler, Bizans mparatorluğuyla mücadeleler ile doğu bölgelerindeyapılan fetihler ele alındı.Dördüncü bölümde idari, ekonomik, sosyal, kültürel ve imar faaliyetlerine yerverildi. Burada idari yapı başlığı altında yönetim kurumu, devlet görevlileri, dûvanlarınArapçalaştırılması, para reformu, devlet gelirleri, askerlik teşkilatı, posta teşkilatı,denizcilik ve donanma konuları incelendi. Ekonomik uygulamalar başlığında ise parareformu, vergilerin düzenlenmesi, tarımsal faaliyetler ve ticaret konuları işlendi. Sosyalve kültürel hayat başlığında Abdülmelik dönemi ilmi faaliyetleri ve bu dönemdetebarüz eden şairler, müzisyenlerden bahsedildi.Beşinci bölümde ise imar faaliyetleri başlığı altında bu dönemde gerçekleştirilenHulvân, Tûnus ve Vâsıt şehirlerinin kurulması, Kâbe'nin tamiri, Mescid-i Harâm ve`Amr Camii'nin genişletilmesi, Kubbetü's-Sahra ve Mescid-i Aksâ'nın inşalarının elealındığı bir dizi imar faaliyetleri üzerinde duruldu.Ayrıca incelemiş olduğumuz bu konularla ilgili harita, resim ve planlar da ekkısmında ilave edilmiştir. Abstract This study deals with a biographies and activities of `Abd al-Malik, the fifth ofUmayyad Caliphs and one of its greatest rulers (65-86/685-705).This work consist of an introduction and four chapter. In the introductorychapter deal with briefly survey of sources and political affairs of `Abd al-Malik?sbefore.Chapter I is devoted to the birth of `Abd al-Malik?s and the days of his youthand family?s (wives and childrens) and relatives and personality?s and ascend thethrone finallyChapter II is concerned the situation of inside politics in the reign of `Abd al-Malik; The revolt of Mukhtâr, the struggle of Zubayrids, the revolt of `Amr ibn Sa?ûd,tribal feuds (The `Asabiyye) which a dominant phenomenon of the Umayyad period,To be appointed the governorship of Iraq of Haccâc b. Yûsuf, the revolt of `Abd Allâhibn Cârûd, the rising of Zanj, the insurrection of the Azd in `Umân, the matter of theliar of Khârith ibn Sa?ûd; the revolt of Ibn al-Ash?ath; the struggle of groups ofKharijite (al-Najdât, al-Azâriqa, al-Sufriya, al-Ibâdiyya); and the revolt of Mutarrifibn al-Mughûra.Chapter III is devoted the situation of foreign policy in the reign of `Abd al-Malik; the conquests of frûkiyye, Armenia, Sicistân and Anatolia.Chapter IV deals with administration, economical, social and cultural situation.In this part is devoted the administration institutions and duties, adopted Arabic as thelanguage of administration (public registers), the military organization, postalorganization, navigation and naval forces, the monetary reform, the arrangement oftaxes, agricultural activities, trade, scientific activities, poets and musicians.Chapter V is concerned reconstruction activites. In this period constructedHulwân, Tûnus, Wâsıt cities and erected the magnificent Dome of the Rock andMosque of Aksâ in Jerusalem and restoration of Kâba, enlarged the Mosque of Harâmand the Mosque of `Amr. In addition, we provide and give relevant maps, pictures andplans as an appendix at the end of our study.