Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HAKAN GÜVENİR
Danışman: MEHMET ERTEM
Özet:Çocuklarda Allojeneik Hematopoetik Kök Hücre Transplantasyonunun Kemik Mineral Dansitesi Üzerine Etkisi Giriş ve Amaç: Hematopoetik Kök Hücre Transplantasyonu (HKHT), son yıllarda dünyada ve ülkemizde artan sıklıkta uygulanan bir tedavi yöntemi haline gelmiştir. Dünyada her yıl 50.000' den fazla hastaya HKHT uygulanmaktadır. Günümüzde transplantasyon tekniklerindeki gelişmeler, myeloablatif olmayan transplant rejimlerinin kullanıma girmesi, daha iyi enfeksiyon kontrolü ve destek tedavilerdeki gelişmelerle birlikte HKHT sonrası hastalar uzun süreli yaşam şansı bulmuştur. HKHT sonrası yaşam oranlarının artmasıyla birlikte ilk zamanlarda fazla gündeme gelmeyen geç dönem komplikasyonları dikkat çekmeye başlamıştır. Kemik mineral dansitesinde azalma (osteopeni/osteoporoz) HKHT sonrası geç dönemde görülebilen, hayati tehlike yaratmayan ancak yaşam kalitesini belirgin olarak etkileyen bir komplikasyondur. Bu çalışmada temel amaç; çocuklarda uygulanan allojeneik hematopoetik kök hücre transplantasyonunun, kemik mineral dansitesi üzerine etkisini araştırmaktır. Metot: Bu çalışmada; Mayıs 1996 ? Eylül 2008 tarihleri arasında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Kemik İliği Transplantasyon Ünitesi' nde, hematolojik hastalıkları nedeniyle allojeneik HKHT uygulanan 70 hasta üzerinde çalışılmıştır. Tüm hastaların bazal ve HKHT sonrası 1. yıldaki kemik mineral dansiteleri değerlendirilmiştir. Hastaların HKHT uygulaması sırasındaki ortalama yaşı 11 (0,9-17,5)' dir ve %60' ı erkek, %40' ı ise kız cinsiyettedir. Hastaların tanılarına bakıldığında, 34 (%48,5) hasta thalasemi major, 14 (%20) hasta akut myelositer lösemi, 8 (%11,5) hasta Fankoni aplastik anemisi 4 (%5,5) hasta akkiz aplastik anemi, 3 (%4,3) hasta kronik myelositer lösemi, 3 (%4,3) hasta myelodisplastik sendrom, 2 (%3) hasta hemofagositik lenfohistiyositoz, 1 (%1,5) hasta akut lenfoblastik lösemi ve 1 (%1,5) hasta orak hücreli anemi tanılıdır. Bulgular: Hastaların bazal KMD Z skoru -0,32 ± 1,44 ve HKHT sonrası 1. yılda ise -0,68 ± 1,38 olup HKHT sonrası KMD Z skorunda anlamlı oranda azalma olduğu görülmüştür. Hastaları Z skoru normal olan (?-1) ve normal olmayan (<-1) olarak iki gruba ayırarak değerlendirildiğinde; bazalde 49 hasta (%70) normal ve 21 hasta (%30) düşük, HKHT sonrası 1. yılda ise 40 hasta (%57) normal ve 30 hasta (%43) düşük Z skoruna sahip olarak bulunmuştur. Bazalde Z skoru normalken HKHT sonrası 1. yılda düşük olan hasta sayısı ise 12 (% 17)' dir. HKHT sonrası 1. yılda KMD Z skoru normal olan (?-1) ve düşük olan (<-1) hastalar karşılaştırıldığında, Z skoru düşük olan hastaların anlamlı olarak daha fazla oranda hipogonadizm ve büyüme hormonu eksikliğine sahip oldukları görülmüştür. Ayrıca HKHT öncesi yoğun kemoterapi alan akut ve kronik lösemiler gibi malign hematolojik hastalığı olan hastalarda düşük KMD Z skoru görülme riski, diğer hasta gruplarına göre 5 kat daha fazla olarak bulunmuştur. Odds Ratio (%95CI): 5,09 (1,193 ? 21,75 ) Sonuç: Allojeneik HKHT sonrası belirli oranlarda osteopeni ve osteoporoz görülebilmektedir. Bu komplikasyon çoğunlukla fraktür gelişene kadar asemptomatik kalmaktadır. Bu nedenle HKHT uygulaması yapılacak tüm hastaların bazal KMD ölçümleri yapılmalı ve HKHT sonrası özellikle risk grupları başta olmak üzere KMD ölçümleri ile hastalar izlenmelidir. Böylece fraktür aşamasına gelmeden kemik mineralizasyon bozukluklarının erken tespiti ve tedavisiyle hastaların yaşam kalitesi arttırılabilecektir. AbstractEffect of Hematopoietic Stem Cell Transplantation on Bone Mineral Density in Children Introduction: Hematopoietic stem cell transplantation (HSCT) has been the treatment modality of choice in the last years in Turkey and worldwide. More than 50.000 patients has been treated with HSCT annually in the world. At the time present, patients treated with HSCT have prolonged lifespan by means of recent advances in transplantation techniques, use of non-myeloablative transplantation regimens, better control of infections and advances in supportive therapies. With the increase in lifespan after HSCT, overlooked long term complications have been come to attention. Decrease in bone mineral density (osteoporosis/osteopenia) which can be encountered with after HSCT is a complication reducing quality of life but not jeopardizing patient?s life. The main purpose of this study is to look for effect of HSCT on bone mineral density (BMD) in children who underwent HSCT. Methods: In this study, between periods of May 1996 and September 2008; 70 patients who had been treated with HSCT in Ankara University, Faculty of Medicine, Pediatric Stem Cell Transplantation Unit due to their hematological diseases was evaluated. All patients? basal and post-transplantation 1 year BMDs were evaluated. Average age of patients during HSCT were 11 (0.9-17.5) and 60% of patients were male and the rest 40% was female. When it is looked at their diagnoses, 34 (48,5) patients with thalassemia major, 14(20%) patients with acute myeloid leukemia, 8 (11,5%) patients Fanconi? s aplastic anemia, 4 (5,5) patients with akkiz aplastic anemia, 3 (%4,3) patients with chronic myeloid leukemia, 3 (4,3%) patients with myelodysplastic syndrome, 2 (3%) patients with hemophagocytic lymphohistiocytosis, 1 (1.5%) patient with acute lymphoblastic leukemia, and 1(1,5%) patient was diagnosed with sickle cell anemia. Findings: Patients? basal BMD Z score was in the range of -0,32±1,44 and was in the range of -0,68±1,38 a year after HSCT. Significant decrease was observed. When patients were evaluated in the groups of ones with normal Z score (?1) and others with abnormal Z score (<-1), according to their basal BMD, 49 (70%) were normal and 21 (%30) were low. A year after HSCT, 40 (57%) patients were normal and 30 (43%) were abnormal in Z score. When patients with normal Z score during first of HSCT compared to the ones with low scores, it was seen that patients with low Z scores had significant growth hormone deficiency and hypogonadism. In addition to this finding, risk of being with low Z score was five times more often in patients with malignant hematological diseases such as acute or chronic leukemia who had been treated by intensive chemotherapy before application of HSCT compared to other risk groups. Odds Ratio (95%CI): 5.09 (1.193-21.75) Results: Osteopenia and osteoporosis can be encountered with after HSCT at certain ratios. This complication can mostly be asymptomatic until a fracture occurs. This is why patients who are going to be treated with HSCT should be evaluated by BMD measures and after HSCT especially patients carrying high risk should be followed with BMD measures. Thus, without reaching fracture staging, bone mineral density disorders can be detected earlier and patient?s quality of life can be increased substantially.