Ülkelerin sağlık harcamalarının faktör analizi ile değerlendirilmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: PELİN ZERECAN

Danışman: CEMAL ATAKAN

Özet:

Çalışmada Dünya Bankası veri bankasından 2015 yılına ait Dünya Kalkınma Göstergeleri üzerine yoğunlaşılmıştır. 135 ülke seçilerek yapılan çalışmada, sağlık harcamasını belirleyen değişkenlerle ilgili olarak literatürde taramalar yapılmış, bu tarama sonucunda değişkenlere kaynak olabilecek referans listeleri, hedefler, makale ve tezlerde yer alan değişkenlerle koşutluk sağlayabilecek değişkenlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. İlgili değişkenlerin belirlenmesinin bir ölçütü de kişi başına cari sağlık harcaması değişkeni ile ilişkisidir. Belirlenen değişkenlerin betimleyici istatistikleri ve kişi başına cari sağlık harcaması değişkeni ile ilişki yönü ve niceliklerine yer verilmiştir. Çalışmada 41 adet değişken kullanılmış olup, çok değişkenli istatistik uygulamalarından en bilinen tekniklerden biri olan faktör belirleme metotu temel bileşenler faktör tahmin yöntemi uygulanarak sağlık harcamasını açıklayan faktörler elde edilmiştir. Elde edilen faktörler detaylı biçimde incelenerek her faktör için ayrı olmak üzere ülkelerin sıralamaları, genel değerlendirmeler ve harita grafikleri oluşturulmuştur. Analiz sonucunda sağlık harcamalarını açıkladığı düşünülen değişkenler bakımından ülkeler çeşitli uluslararası kuruluş, örgüt ve birlik tanımlarından yararlanılarak gruplandırılmıştır. Faktörler bakımından gruplara ayrılan ülkeler ile ilgili değerlendirmeler ve açıklamalar sunulmuş olup, sağlık harcamasını açıkladığı düşünülen faktörler bakımından benzer ülkelerin yaklaşık olarak belirlenmesi amaçlanmıştır. Yapılan sıralamalarda faktörlere göre hangi ülkelerin benzer yapıya sahip olduğunu ve Türkiye'nin ülkeler arasındaki sıralamasını görmek mümkün hale gelmiştir. This study focuses on "World Development Indicators for 2015" from the World Bank database. In the study conducted in 135 countries, the literature about the variables determining the health expenditure was reviewed. Reference lists, targets, articles and theses which could be the source of the variables were reviewed. It was intended to determine the variables that can provide parity with components in these resources. One criterion for determining the relevant variables is its relation with the current health expenditure variable per capita. The direction of relationship between the descriptive statistics of specified variables and the current health expenditure variable per capita are covered in the study. The quantity of the direction of relationship is also covered. In this study, 41 variables were used and the factors explaining health expenditures were obtained by factoring method which is one of the most known techniques of multivariate statistical applications. The factors obtained were examined in detail and based on these, the countrys' rankings, general evaluations and map charts were created for each component separately. As a result of the analysis, countries are grouped by using various definitions of international organizations, organizations and unions in terms of components thought to explain health expenditures. Evaluations about the countries divided into groups in terms of factors are presented and it is aimed to determine approximately similar countries in terms of components thought to explain health expenditure. As a result of the rankings; countries with similar structure by factors and Turkey's ranking among the countries has become possible to observe.