Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SEMA ÜSTÜNDAG
Danışman: AYTEN DEMİR
Özet:Kesitsel ve tanımlayıcı nitelikte yapılan bu çalışma kemoterapi alan hastaların semptom yönetiminde kullandıkları tamamlayıcı tedavi yaklaşımlarının yaşam kalitesine etkisini belirlemek amacıyla yapıldı. Araştırma Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kolej Semt Polikliniği Gündüz Kemoterapi Ünitesinde 25/01/2013-30/06/2013 tarihleri arasında yürütüldü. Araştırmada örneklem seçim yöntemine gidilmedi, evren üzerinde çalışıldı. Araştırmanın evrenini belirtilen tarihler arasında polikliniğe kemoterapi almaya gelen, Karnofsky performans skalası puanı >50 olan ve araştırmaya katılmak için yazılı onam imzalamayı kabul eden 397 kanser hastası oluşturdu. Araştırma için Ankara Üniversitesi Etik Kurulundan onay ve ilgili kurumdan yazılı izin alındı. Çalışmanın verileri araştırmacı tarafından hasta için hazırlanan yapılandırılmış bir anket formu (Bkz Ek-1) ve Nightingale Semptom Değerlendirme Ölçeği kullanılarak (Bkz Ek-2A) toplandı. İstatistik analizlerde; iki grubu karşılaştırmak için iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi ve verilerin homojen olmadığı durumlarda Mann Whithney U testi; çoklu grupları karşılaştırmak için Tek Yönlü Varyans Analizi ve gruplar arasındaki farkı belirlemek amacıyla Tukey HSD testi, veriler homojen olmadığında ise Kruskall Wallis Varyans Analizi; sınıflandırılmış verilerin analizinde ise Ki-kare testi uygulandı. Çalışmaya katılan hastaların (n=397) %52,6'sı kadın, %85,1'i evli, %10,6'sının okuma yazması yok, %41,1'i ev hanımı, %18,1'i emekli, ve %8,8'i memurdu. Doğdukları coğrafi bölge olarak %69,8'inin İç Anadolu Bölgesinden ve %13,9'unun Karadeniz Bölgesinden olduğu belirlendi. Hastaların %27,7'sinin soy geçmiş öyküsünde kanser olduğu belirlendi. Hastaların %22,6'sı gastrointestinal sistem kanserleri, %22.1'i meme kanseri ve %19.8'i kolorektal kansere sahipti. Hastaların %39,8'inin sadece kemoterapi aldığı, %27,5'inin ikinci kür, %27.7'sinin ise üçüncü kür kemoterapisini aldığı belirlendi. Hastaların %35,5'inin evre 3 kansere ve %24'ünün uzak organ metastazına sahip olduğu belirlendi. Hastaların %47,1'i Fluorouracil bazlı tedavi almaktaydı. Araştırmada hastaların %92,2'sinin dini ve kültürel uygulamalara başvurduğu; %33,8'inin besin ve bitkisel ürün kullandığı saptandı. Hastaların %22,3'ü ısırgan otu, %20,1'i çörek otu, %9,7'si aktarların hazırladığı bitkisel hap gibi ürünleri kullandığını belirtti. Tamamlayıcı tedavi kullanan hastaların çoğunluğunun; kadın (%52,6), ev hanımı (%51,5) ve soy geçmişinde kanser (%37,7) olduğu saptandı (p>0,05). Kemoterapi alan hastaların (n=397) en sık yaşadığı yan etkiler yorgunluk (%95,4), cinselliğe olan ilginin azalması (%92,6) ve bulantı (%78,8) olduğu saptandı. İkinci kürünü alan hastaların (%33.6) daha fazla tamamlayıcı tedavi kullandığı belirlendi (X2=9,3114, p=0,049). Ameliyat olan ve sonrasında hem radyoterapi hem de kemoterapi alan hastaların daha fazla tamamlayıcı tedavi kullandığı saptandı (X2=9,325, p=0,009). Bu çalışmada kadınların fiziksel iyilik hali puanı ve sosyal iyilik hali puanı, erkeklerin fiziksel iyilik hali puanı ve sosyal iyilik hali puanından yüksek bulundu (t=3,285, p=0,001). Ayrıca, bekar hastaların psikololojik ve genel iyilik hali puanları, evli olan hastaların psikololojik ve genel iyilik hali puanından yüksek olduğu saptandı (t=14,294, p=0,0001; t=13,783, p=0,0001). Fiziksel ve sosyal iyilik hali puanlarının ise medeni durumdan etkilenmediği saptandı (p>0,05). İlaveten, mesleki durumun yaşam kalitesi ve tüm alt ölçeklerinde etkili olduğu, tedavi öyküsünün, hastalık tanısının ve tedavi çeşidinin ise sosyal iyilik hali üzerinde etkili olduğu belirlendi (p<0,05). Sonuç olarak; kanser hastalarında ya hastalığın tedavisi ya da kemoterapinin yan etkileri ile baş edebilmek için, dini ve kültürel uygulamalar yanında bitkisel ve beslenme ürünü kullanımı oldukça yaygındır. Dini ve kültürel uygulamalarından, türbe ziyareti yapmanın ve nazarlık kullanmanın sosyal iyilik haline olumlu etki ettiği, kurşun döktürmenin ise sosyal ve fiziksel iyilik haline olumlu etki ettiği saptandı (p<0,05). Dua/namaz, adak/kurban, aktara gitme, din görevlisine/ocağa gitme, muska kullanma, kutsal sulardan içme uygulamalarının ve bitkisel ve beslenme ürünü kullanımının yaşam kalitesine etkisi olmadığı saptandı (p>0,05)abstractThis cross sectional and descriptive study carried out to evaluate the effect of complementary therapies for symptom management on life of quality of cancer patients taking chemotherapy treatment. Study was in Ankara Numune Research Hospital Kolej Policlinics Daily Chemotherapy Unit during 25/01 to 30/06/2013. No sampling was made instead whole universe was studied. The number of patients in study group was 397, who took chemotherapy in daily chemotherapy unit and had a Karnofsky perform scale score above 50 points. A consent form was signed for the study. An ethic comittee permission from Ankara University Ethic Committee and a permission from Numune Resarch Hospital were taken. Data were collected by the researcher with both a questionnaire specifally prepared for patients (App.1) and Nightingale Symptom Assessment Scale (App. 2). Two sample groups were tested by ''Independent samples t test'', non-homogen data by Man Whitney U test, multiple sample groups were tested by one way variant analysis (One Way Anova), variation between sample groups were tested by Tukey HSD, Kruskall Wallis Variant Analysis for nonhomogen date was performed and classified datas were tested by chi square. Out of 397 patients, 52.6% were women, 85.1% married, 10.6% illiterate, 41.1% housewife, 18.1% retired and 8,8% clerks. Geographically 69.8% patients lived in Central Anatolia and 13.9% in Blacksea region. 27.7% had a cancer story in the familiy. 22.6% experienced had a gastrointestinal cancer, 22.1 % a breast cancer, and 19.8% had a colorectal cancer. Out of 39.8% of patients was under chemotherapy treatment only, 27.5 % in second therapy, 27.7 % in third therapy. While 35.5% was in third stage of the diseases and 24% a far organ metastasis, 47.1% under 5- Fluorouracil treatment. Out of 92.2% of patients utilized religious and cultural methods, 33.8% nutritional and herbal additions, 22.3% stinging nettle, 20.1% black seed and 9.7% herbal supplements and pills of media herbalists in media. The majority of Complementary and Alternative Medicine (CAM) using group was woman (52.6%), housewife (51.5%) and patients with cancer history (37.7%), ( p>0.05 ). The most common side effects for patients in chemotherapy were tiredness (95.4%), lack of interest for sex (92.6%), and nausea (78.8%). Second therapy patients (%33.6) practiced more CAM (X2=9.3114, p=0.049). Patients, operated and treated with chemotherapy and radiotherapy after operation used more CAM (X2=9.325, p=0.009). Physical and social wellness score of woman in the study was higher than man (t=3.285, p=0.001). Psychological and general wellness score of unmarried patients was higher than married patients (t=14.294, p=0.0001; t=13.783, p=0.0001). No differences existed for physical and social wellness score between married and unmarried patients (p>0.05). In addition, profession affected life quality and sub-scales; treatment history, diseases diagnosis, and treatmant type influenced the social welness (p<0.05). In conclusion, religious and cultural rituels and using herbal or nutritional supplies practiced frequently by cancer patients against the side effects of cancer treatment or chemotherapy Tomb visits and eye charms using affected social wellness positively, and also lead rituals social and physical wellness positively (p<0.05). Praying, sacrifying, counceling herbalist and prayer, using amulet, drinking holly water and using herbal or nutritional applies did not affect the quality of life (p>0.05).