Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2006
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Duygu ONAY
Danışman: ERDAL CENGİZ
Özet:Çalışmada ideoloji sorunsalını felsefesinin temeline yerleştirerek yetkin bir kuram ortaya koyan Louis Althusser'de 'İdeoloji ve bilinç' ilişkisi incelenmektedir. İdeolojiye maruz kalan ve özne olarak kurulan bireylerin kendiliklerini geliştirmelerinin olanaklılığı açımlanmaktadır. İlk bölümde, Althusser'in ideoloji kuramı, ideolojinin kurucu kategorisi olarak işlev gören bireylerin ideoloji ile ilişkileri, özne ve ideoloji arasında neler olduğu, öznenin ideoloji içerisinde nasıl bir kurulama sahip olduğu açımlanmaktadır. Althusser'in altyapıdan görece özgürleştirdiği üstyapıya ait bir sorunsal olarak ele aldığı ideoloji kuramına yaptığı katkılar serimlenmektedir. İdeolojinin somutlaştığı devletin ideolojik aygıtlarının ve işlevlerinin konu edildiği ilk bölümde, Althusser'in kuramına temel hazırlayan Karl Marx'ın görüşleri ve ideolojiye bakış açısı ortaya konulmaktadır. Dönemin eleştirel düşüncesinde önemli sorunlar geliştirmiş olan Frankfurt Okulu üyelerinin de toplum içerisindeki bireyin özgürleşmesi bağlamında kurama olan katkıları serimlenmektedir. İkinci bölümde Althusser'in bilinci özgür ve eyleyen bireyin bilinci olarak kabul etmesi ve materyalist bağlamda bilinç kuramı geliştirmesi; özbilinç üzerine odaklanmayan bilinç sorunsalında devrimci bilincin olanaklılığını ortaya koyması 98 serimlenmektedir. İdeoloji içerisinde özne olarak seslenilen bireyin özerkliğinin ve bilincinin olanaklı olduğu ortaya konulmaktadır. Öznelerin kendi bilinçlerini geliştirme sorununu, ideolojiyi nasıl aşacakları, kişiliğin bir parçası haline gelen ideolojiden kurtulmanın olanaklılığı açımlanmaktadır.