Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: İSMAİL KURUN
Danışman: HASAN YÜCEL BAŞDEMİR
Özet:Analitik felsefenin felsefe tarihyazımı alanında tetiklediği metodolojik dönüşüm Ortaçağ Latin felsefe tarihinin tarihsel yaklaşımlardan ziyade gittikçe artan oranda felsefi yaklaşımlarla çalışılması sonucunu doğurmuştur. Ancak aynı dönüşüm İslam felsefe tarihyazımında henüz yaşanmamıştır. Ortaçağ Müslüman filozofların eserlerinin hala neredeyse tamamen tarihsel yaklaşımlarla incelenmesi onların daha iyi anlaşılmasını engellemekte ve bu alandaki bazı problemlerin çözülememesine neden olmaktadır. Tarihçiler arasında İbn Sina epistemolojisinin rasyonalist mi empirik mi olduğuna dair tartışma bu problemlerden biridir. Tartışmayı sonuca kavuşturmak için bu çalışmada eleştirel yeniden-inşa yaklaşımı kullanılmıştır. Böylece sözkonusu problemin çözümü bu yaklaşımın İslam felsefe tarihyazımının problemlerini çözme ve Ortaçağ Müslüman filozofların eserlerini daha iyi anlamada ne kadar başarılı olduğunu gösterecek bir vaka incelemesi olarak tasarlanmıştır. Empirik perspektif ve analitik metodolojiyi birleştiren bu yaklaşım Ortaçağ İslam dünyasındaki epistemolojik krizi farketmemizi sağlar. Bu çalışmada sözkonusu tartışmanın bu krizin tek bir yansıması olduğu ileri sürülmüştür. Tartışmayı sonuca kavuşturmak için öncelikle analitik felsefenin kaynakları kullanılarak rasyonalizm ve empirizmin temel tezleri ve tamamlayıcı unsurları tespit edilmiş, empirizmin epistemolojinin temel problemlerine nispeten daha iyi çözümler sunduğu iddia edilmiştir. Sonra İbn Sina epistemolojisinde bu rasyonalist unsurların bulunup bulunmadığı araştırılmış ve nihayet İbn Sina’nın güçlü derecede rasyonalist olduğu saptanmıştır. En son bu bulgunun uzanımı olarak iki öneride bulunulmuştur: (i) Ortaçağlı Müslüman filozofların eserlerinde ne kadar felsefi doğru bulunduğunu tespit etmek için İslam felsefe tarihini felsefi yaklaşımlar (özellikle eleştirel yeniden-inşa yaklaşımı) ile inceleyen bir araştırma programı oluşturulmalıdır. (ii) Çağdaş İslam düşüncesinde devam etmekte olan epistemolojik kriz empirizm ile çözülebilir ve çözülmelidir.