Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SEZAİ KÜRŞAT ÖKTE
Danışman: TEMUÇİN FAİK ERTAN
Özet:Cumhuriyet Halk Partisi, 9 Eylül 1923'te Türkiye'de cumhuriyetin ilanından hemen önce kurulmuş ve 1923-1950 yılları arasında 27 yıl süreyle iktidarda kalmıştır. Cumhuriyet dönemi başlangıcında ve 1945-1946 yılları arasında çok partili siyasal hayata geçişte önemli bir rol oynayan CHP; ülke yönetimini 1950'de Demokrat Parti'ye devretmiştir. Dolayısıyla CHP, Türk Siyasi Tarihi'nin bu sürecinde; ülkede yaşanan siyasal, sosyal, iktisadi ve kültürel bütün gelişmelerin yönlendiricisi olmuştur. Türkiye Siyaseti'nde böyle önemli bir konuma sahip olmakla beraber, kendi iktidarından sonra yaşanan siyasal gelişmeleri, kurulan siyasal parti ve kurumları da etkilemiştir. Bu nedenle Türkiye Cumhuriyeti Tarihi üzerine yapılan birçok araştırmanın da başlangıcında ve günümüze kadar gelen süreçte, CHP bir şekilde yer almış, halen de almaktadır. Bu çalışmada; 1930-1950 yılları arasında, Cumhuriyet Halk Partisi'ne bağlı vilayet örgütlerinin, düzenlemiş oldukları kongrelerde görüşülüp, karara bağlanan ve parti merkez yönetimine iletilen hususların, parti politikalarına etkisinin olup olmadığı incelenmiştir. Çalışmanın temel sorunsalı; CHP tüzüklerinde, düzenlenmeleri ile ilgili çok detaylı bilgiler bulunan vilayet kongrelerine kimlerin katıldığı, nasıl cereyan ettiği, kongrelerde nelerin görüşüldüğü, merkeze yapılan taleplere nasıl bir tepki gösterildiği, taleplerin karşılanma durumunun neye göre değiştiği, bölgesel sorunların neler olduğu, delege seçimlerinin nasıl yapıldığı gibi henüz cevabı bilinmeyen hususların tespit edilmesidir. Vilayet kongrelerine bağlı olarak, parti içi demokrasi ve siyasal katılım prensiplerinin gerçekleşme durumu da araştırılmıştır. Bunun yanında; 1919-1923 yılları arasındaki CHP'nin kuruluş evresini de içinde barındıran, Atatürk ile İsmet İnönü'nün Cumhurbaşkanlığı dönemlerini kapsayan ve 1950 yılında iktidarın DP'ye devri ile sonlandırılan çalışmada, Türkiye'nin iç ve dış siyasi, sosyal, kültürel ve iktisadi gelişmeleri ana hatlarıyla yer almaktadır. Böylece söz konusu gelişmelerin, bölgesel özellikleri dikkate alınarak seçilmiş vilayetler üzerindeki etkileri de ortaya konulmaya çalışılmıştır. Anahtar kelimeler: Cumhuriyet Halk Partisi, CHP Vilayet Kongreleri, Atatürk ve CHP, İsmet İnönü ve CHP, CHP'de Siyasal Katılım ve Parti İçi Demokrasi. Republican People's Party (CHP) was founded in September 9 th, 1923, just before proclamation of the republic in Turkey and remained in power for 27 years between 1923 and 1950. CHP, having an important role at the start of the republic period and transition to the multi-party political period between 1945 and 1946, transferred the state government to Democrat Party in 1950. Consequently, CHP became the leader of all developments, political, social, economic, and cultural, encountered in the country, in this period of the Turkish political history. With having such an important position in the Turkish politics, she affected the political developments, political parties and institutions established after her ruling. Because of this, CHP took part somehow and still takes in the beginning of a lot of studies made on the history of Turkish Republic and in the period to day. In this study, it is researched whether the issues, negotiated and decided in the congresses organized by the provincial organizations of the Republican People's party and conveyed to the party headquarters of the party, had an effect on the party policies or not between 1930 and 1950. The basic problematic of the research is determining the issues, the answer of which is not known yet, such as who participated in the provincial congresses, of which there are very detailed information related with the organization in the CHP by laws, how they took place, what were negotiated in the congresses, how the requests to the headquarters were reacted, the situation of meeting the requests varied depending on what, what where the regional problems, how the delegate election was done. Depending on the provincial congresses, the realization situation of the in-party democracy and political participation principles are also studied. In addition, on this, in the research, containing the foundation stage of CHP between 1919 and 1923, covering the presidency periods of Ataturk and Ismet Inonu and ended with the cession of power to DP in 1950, the domestic and foreign political, social, cultural and economic developments of Turkey are outlined. It is tried to reveal the effects of the developments in question on the selected provinces, by taking the regional characteristics into account, by this way. Keywords: Republican People's Party, CHP Provincial Congresses, Ataturk and CHP, Ismet Inonu and CHP, Political Participation and In-Party Democracy in CHP.