Seyhan Nehri havzası'nın yukarı kesiminin kuvaterner'deki evrimi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: YUSUF BÜYÜKDENİZ

Danışman: UĞUR DOĞAN

Özet:

Çalışmanın amacı, Seyhan Nehri Havzası'nın yukarı kesiminde kalan Tomarza ve Uzunyayla Havzaları'nın dış drenaja bağlanma sürecini açıklamaktır. Bu amaçla Tomarza ve Uzunyayla Havzaları'nda arazi çalışmaları yapılmış, göl ve akarsu birimleri ve doğrudan bu birimler ile ilişkili olan Valibabatepe İgnimbiriti arasındaki ilişki arazide saptanmış ve ilgili literatür incelenmiştir. Yapılan incelemeler Üst Miyosen-Erken Pliyosen döneminde Tomarza ve Uzunyayla Havzaları'nın kapalı birer havza olduklarını göstermektedir. Elde edilen bulgular bu Üst Miyosen-Erken Pliyosen yaşlı kapalı havzalar ve bu kapalı havzalardaki göllerin Seyhan Nehri'nin geriye aşındırma süreci ile kapıldığını göstermektedir. Bulgular yaklaşık 2.7 My öncesine tarihlendirilmiş olan Valibabatepe İgnimbiritinin Zamantı Nehri'nin en eski seki deposunu ve göl depoları üzerinde gelişmiş olan paleosol katmanını örtmesi Seyhan Nehri'nin bu ignimbiritin sahaya yerleşmesinden çok önce havzayı kaptığını gösterir. Diğer taraftan göl depolarını örten ve yaklaşık 4.7 My öncesine tarihlendirilmiş olan bazalt akıntıları bu kapma sürecinin Erken Pliyosen'de meydana geldiğini gösterir. Elde edilen verilere göre Zamantı Çayı'nın vadisini kazma hızı 4.7 My'da yaklaşık 0.02 mm/yıl olarak gerçekleşmiştir. This study aims to explain the process of connection of the basins of Tomarza and Uzunyayla in the upper Seyhan to the external drainage. For this end, certain land works have been conducted in the basins of Tomarza and Uzunyayla; the relation between the units of lake and stream and the ignimbrite of Valibabatepe, in direct relation with those units, have been diagnosed and the literature concerning them has been analysed. Studies conducted have pointed out that during the Upper Miocene-Lower Pliocene, the basins of Tomarza and Uzunyayla were closed basins. The findings have indicated that the closed basins traced from the Upper Miocene-Lower Pliocene and the lakes in them were captured through the headward erosion by Seyhan River. In the light of the results, that the ignimbrite of Valibabatepe dated to 2.7 million years ago covered the oldest terrace of the River Zamantı and the palaeosol formed on the lake deposits exposes that the Seyhan River captured the basins long before the emplacement of the ignimbrite. On the other hand, the basalts that covered the lake deposits and date back to 4.7 million years ago signify that the process of capture took place in the Lower Pliocene. According to the data obtained, the river incision rate of the Zamantı River let is calculated to be around 0.02 mm per year in 4.7 million years.