Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÖKHAN ARSLANTÜRK
Danışman: AYDA BÜYÜKŞAHİN SUNAL
Özet:Bu çalışmanın temel amacı bireylerin algıladıkları ebeveyn ilgisinin, ebeveynlerinin ve kendilerinin özgeci kişilik eğilimleri arasındaki ilişkide aracı rolünü araştırmaktır. Çalışmanın bir diğer amacı ise bireyler ile anne babalarını söz konusu özellikler açısından karşılaştırmaktır. Özgeci kişilik kuramı (Oliner ve Oliner, 1988) ve sonra gelen araştırmalar özgecilik, değerler ve öz yeterlilik değişkenlerinin farklı yönlerden özgeci kişilik ile ilişkili önemli değişkenler olduğunu ortaya koymaktadır. Sosyal öğrenme kuramı (Bandura, 1971; 1972), bireylerin gelişim süreçleri boyunca kişilik özellikleri, değer ve tutumlarını kazanmada ebeveynlerin model olarak, geribildirimlerle ve sözel iletimlerle etkili olduğunu ileri sürmektedir. Bu şekilde, ebeveynlerin özellikleri çocuklarına aktarılmaktadır. Ebeveynin, çocuk yetiştirme sürecinde sergilediği ilgi ve yakınlık ise bu aktarımı kolaylaştırıcı bir etmendir. Bu bağlamda, çalışmada ebeveynlerin özgeciliği, öz aşkınlık değerleri ve ebeveynlik uygulamalarına ilişkin öz yeterlilik inançlarının, bireylerin özgecilik, öz aşkınlık değerleri ve öz yeterliliklerini yordadığını ve ebeveynden algılanan ilginin de bu ilişki de aracı olduğunu öne süren bir model önerilmiştir. Çalışmanın örneklemi, 100 üniversite öğrencisi birey ile anne ve babaları olmak üzere toplam 300 katılımcıdan oluşmaktadır. Çalışmanın temel amacı doğrultusunda önerilen modeli test etmek için yol (path) analizi yapılmıştır. Sonuç olarak çalışma denenceleri büyük oranda desteklenmiştir. Anneden algılanan ilginin, anne öz aşkınlığı ve anne ebeveyn yetkinliği ile birey özgeciliği ve öz aşkınlığı arasında aracı değişken olduğu bulunmuştur. Babadan algılanan ilgi ise yalnızca baba öz aşkınlık değerleri ve baba ebeveyn yetkinliği ile birey genel öz yeterliliği arasındaki ilişkiye aracılık etmektedir. Bulgular ilgili yazın çerçevesinde tartışılmış ve gelecekteki araştırmalara yönelik öneriler sunulmuştur. The main aim of this study to investigate the mediating role of perceived parental acceptance on the relationship between individuals and their parents' altruistic personality traits. Another aim of this study is to compare individuals and their parents in terms of the traits. The theory of altruistic personality (Oliner ve Oliner, 1988) and following researchs reveals that altruism, values, and self-efficacy variables are important variables related to altruistic personality in different aspects. Social learning theory (Bandura, 1971, 1972) suggests that parents are effective by use of modeling, feedback and verbal communication in acquiring personality traits, values and attitudes during the development process. In this way, the traits of parents are transited to their children. The parental acceptace and warmth in the process of child rearing makes this transition easier. In this context, in the study, a model has been proposed that suggests that parents' altruism, self-transcendence values and parental self-efficacy predict individuals' altruism, self-transcendence values and self-efficacy and that parental acceptance has the mediator role on this relationship. The sample of the study consists of a total of 300 participants consisting of 100 university students and their parents. A path analysis was conducted to test the proposed model in the main objective of the study. As a result, the study hypotheses were supported to a large extent. The relationship between mother's self-transcendence and parental self efficacy, and individual's altruism and self-transcendence values is mediated by perceived maternal acceptance. Perceived paternal acceptance is mediator only on relationship between father's self- transcendence values and parental self efficacy, and individual's self efficacy. The findings were discussed in the context of the related literature and suggestions for future research has been presented.