Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SELİN ENGİN
Danışman: GÖKŞEN ÇAPAR
Özet:Tez çalışmasının genel amacı; ülkemizde 2016 ve 2018 yılları için pamuğun %90'ına yakın kısmının yetiştirildiği Şanlıurfa, Aydın, Hatay, Diyarbakır, Adana ve İzmir illerinde yeşil su ayak izi, mavi su ayak izi ve toplam su ayak izinin belirlenmesidir. Ülkemizde pamuğun yetiştirilmesi sürecindeki su ihtiyacı, Prof. Dr. Arjen Hoekstra tarafından 2002 yılında ortaya koyulan "su ayak izi" kavramı çerçevesinde hesaplanmıştır. Bu kapsamda yeşil su, mavi su ve toplam su ayak izi hesaplamaları yapılmıştır. Çalışmada ülkemizde yetkili kuruluşlar tarafından oluşturulan güncel ve bölgesel veri kaynakları ile konusunda yetkin kişilerle görüşmelerden elde edilen bilgilerden faydalanılmıştır. 2016 ve 2018'de ülkemizde pamuğun önemli kısmının yetiştirildiği Şanlıurfa, Aydın, Hatay, Diyarbakır ve Adana illeri dikkate alınarak hesaplanan ulusal sulama randımanı ortalaması 2016 yılında %47, 2018 yılında ise %53'tür. Pamuk tarımı Nisan ve Ekim ayları arasında yapılmakta olup yetiştirme sezonu boyunca pamuk bitkisinin ortalama su tüketimi 832 mm'dir. Pamuğun etkili yağışlar tarafından karşılanan kısmını temsil eden yeşil su ihtiyacı, sezonda ortalama 95 mm'dir. Toplam sulama suyu ihtiyacı (toplam mavi su ihtiyacı) 2016 yılında ortalama 1.595 mm, 2018 yılında ise 1.427 mm'dir. Ülkemizde pamuğun yetiştirilmesi sürecinde birim hektar başına toplam su ayak izi, 2016'da ortalama 17.746 m3/ha, 2018'de ise 16.059 m3/ha'dır. Pamuk üretiminin yıllık toplam su ayak izi ise 2016'da 3,3 milyar m3 iken 2018'de 4,4 milyar m3'e yükselmiştir. Yıllık toplam su ayak izinin yaklaşık %4'ü yeşil su ayak izi bileşeninden, %96'sı ise mavi su ayak izi bileşeninden oluşmaktadır. 1 ton pamuğun yetiştirilmesi sürecindeki toplam su ayak izi 2016'da ortalama 1.782 m3/ton iken 2018'de %14 artış göstererek 2.029 m3/tona yükselmiştir. The main objective of the thesis study is to calculate the water footprint components (green, blue and total) in the cities of Turkey, where 90% of the cotton is produced. These cities are Şanlıurfa, Aydın, Hatay, Diyarbakır, Adana and İzmir in descending order. The water amount needed during cotton production was determined based on "water footprint" concept introduced by Prof. Dr. Arjen Hoekstra in 2002. In this context green water, blue water and total water components were calculated. Up to date and regional data sources prepared by authorized institutions were utilized during the study. In addition, experienced staff in the country was interviewed to get information. Average cotton irrigation efficiency in Turkey calculated based on the irrigation systems in preliminary cities is 47% and 53% in 2016 and 2018, respectively. Average cotton water use was calculated as 832 mm/year. Green water use of cotton corresponding to effective rainfall is 95 mm/year. Total irrigation water use (total blue water use) is 1,595 mm and 1,427 mm in 2016 and 2018, respectively. Water footprint of cotton per hectare is 17,746 m3/ha and 16,059 m3/ha in 2016 and 2018, respectively. Total water footprint is 3.3 billion m3/year in 2016, whereas it is 4.4 billion m3/year in 2018. The ratio of green water footprint component to the total yearly water foot print is 4%. The remaining 96% corresponds to blue water footprint. Total water footprint per ton of cotton is 1,782 m3/ton in 2016 and 2,029 m3/ton with an increase of 14% in 2018.