Arazi yönetimi ve arazi kaynaklarının sürdürülebilir kullanım politikası: Burkina Faso örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: RODRIGUE BAZAME

Danışman: HARUN TANRIVERMİŞ

Özet:

Bu araştırmanın amacı; arazi kaynaklarının mülkiyeti ve arazi yönetimi ilişkileri, araziyönetiminde görevli ve/veya yetkili kuruluşların tespiti ile bu kurumların görev ve yetkialanları, temel arazi yönetim araçları ve uygulamaları ile arazi kaynaklarının sürdürülebilirkullanımlarına yönelik politikalarının hem genel olarak, hem de Burkina Faso’dakiuygulamaları çerçevesinde irdelenmesidir. Araştırmada ikincil veriler, odak grupçalışmaları ve kontrol çizelgesi ile toplanan veriler birlikte kullanılmıştır. Toplanan verilerinanalizi ile arazi yönetiminin ana hatları irdelenmiş ve daha sonra Burkina Faso’da toplamarazi, kırsal arazi ve kentsel arazi kullanımındaki değişimin nedenleri, arazi sorunları ilehızlı nüfus artışı da dikkate alınarak temel arazi yönetim kararları ve başarı olanaklarıirdelenmiştir. Analiz sonuçlarına göre Burkina Faso tarımsal arazi varlığı ve işlenen arazivarlığındaki değişimin daha çok sosyal değişkenlerden nüfus, ekonomik değişkenlerdentarımsal ihracat ile mekânsal değişkenlerden orman arazisi ve diğer sektörlerin kullanımınaayrılan arazi varlığı gibi değişkenlerden etkilendiği ve tarımsal katma değer veya verimlilikartışı gibi faktörlerin arazi kullanımında önemli bir etkisinin olmadığı saptanmıştır. Modelsonuçlarına göre nüfus artışına karşılık tarım arazi varlığı artmakta ve bu sonuç tarımsalfaaliyetlerin ekstansif ve düşük teknoloji ile yapıldığı değerlendirmesini güçlendirmektedir.Bununla birlikte matematiksel modelde kullanılan verilerin yetersizliği ve güvenirliğininzayıf olması da kentsel ve kırsal arazi kullanımındaki değişimin ayrı ayrı ve birlikteanalizine yönelik çalışmalar sınırlı düzeyde yapılabilmiştir. Özellikle biyo-fiziksel faktörler,arazinin tarım dışı amaçlarla kullanımı ile sosyo-ekonomik göstergelere ilişkin kapsamlıverilerin toplanması ile arazi kullanımının ülke ve bölge ölçeğindeki değişimi ve arazi yönetimi politikasının sürdürülebilirliğinin rasyonel analizinin yapılabilmesinin mümkünolacağı vurgulanmalıdır.Burkina Faso’da 1984 yılında başlayan Tarım ve Arazi Reformu (Réforme Agraire etFoncière, RAF) uygulaması ile arazi geliştirme politikaları sürekli gündemde olmuştur.Ancak kamuda arazi yönetiminin örgütlenmesi, arazi kaynaklarına erişim, arazi geliştirme,arazi piyasası oluşturma ve altyapı yatırımları gibi konulara yönelik sürdürülebilir yönetimmodeli ve politika araçlarının tespiti ve uygulamasında başarı derecesinin sınırlı düzeydekaldığı dikkati çekmektedir. Ülkede arazi mülkiyeti ve kullanımı ile kırsal ve kentselgelişme alanlarına yönelik önemli yasal düzenlemeler yapılmış ve birden fazla kuruluş;merkezi, bölgesel ve yerel düzeylerde faaliyete geçmiştir. Ancak yapılan birçok yasal vekurumsal düzenlemenin uygulanmasında sorunların olduğu, yasal düzenlemelere uygunolarak yapılması gereken planlama çalışmalarının büyük ölçüde tamamlanamadığı veyapılan çalışmaların ise hakkaniyete uygunluk yönünden tartışmalı olduğu görülmektedir.Ülkede toplam arazi varlığı 274.200 km2 olmasına karşın, arazi varlığının sadece %0,77’sinin tapu sicilinde kayıtlı olması ve mülkiyete ilişkin sorunların çözümlenememişolması nedeni ile arazi mülkiyeti ve kullanımına ilişkin çatışmaların artarak devam ettiğigözlenmektedir. Halen kadastro çalışmalarının ülke genelinde örgütlenmesinintamamlanamadığı, kadastro ve tapulama çalışmalarının etkin olarak yürütülemediği, araziyönetiminde görevli ve/veya yetkili 9 farklı bakanlık ve bunlara bağlı çok sayıda kuruluşunolduğu, bütün kamu kurumlarında genel olarak insan kaynağının ve kuruluşlar arasındakoordinasyonun çok yetersiz olduğu, bu kuruluşlar arasında önemli görev ve/veya yetkiçatışmalarının yaşandığı ve ulusal düzeyde tanımlanan politikaların da etkin olarakuygulanamadığı tespit edilmiştir. Bu çerçevede gerek Burkina Faso’da, gerekse diğer Afrikaülkelerinde arazi kullanımındaki değişimin analizi ile sürekli izlenmesi vedeğerlendirilmesine yönelik çalışmalara ağırlık verilmesi ile birlikte yoksulluk ve açlıklamücadele edilmesinin ve ekonomik gelişmenin hızlandırılmasının mümkün olabileceğivurgulanmalıdır.AbstractThe aim of this study is to examine the relations between land resources ownership andland management; the duties/mandates of organizations in land management; thefundamental tools of land management and their applications and policies forsustainable use of land resources both in general and in the case of Burkina Faso.Secondary data and data collected through focus groups and control charts were usedtogether in the study. The outlines of land management were addressed based on an analysisof the collected data and then, the reasons for changes in use of total lands, rural lands, andurban lands were examined and land management decisions and the possibilities of successwere examined taking into account land problems and rapid population. The study resultsshow that land assets are predominantly affected by population growth, which is one of thesocial variables; economic variables such as agricultural exports; and spatial variables suchas forest lands and land assets allocated for the use of other sectors, and that the impact ofeconomic characteristics such as agricultural added value is insignificant. According to themodel results, agricultural land assets increase in line with population growth and thisresult strengthens the assessment that agricultural activities are carried out withextensive and low technologies. On the other hand, the lack and weak confidence levelof the data used in the mathematical model have also led to a limited level of study.Through collection of comprehensive data particularly on the bio-physical factors, landuse with non-agricultural purposes, and socio-economic indicators, it will be possible toconduct a rational analysis of land use change at regional and national levels and assessthe sustainability of the land management policies. Since the implementation of the Agrarian and Land Reform in 1984, land developmentpolicies have always been in Burkina Faso’s development agenda. However, the successlevel of the related public institutions in identification and implementation of asustainable management model and policy tools to improve the land management,access to land resources, land development, creation of a land market and infrastructureinvestments has remained limited. Significant legislative arrangements, focused on landownership and use as well as rural and urban development, have been enacted andseveral organizations have started activities at the central, regional, and local levels inthe country. Nevertheless, many problems are encountered in the implementation of theestablished legal and institutional arrangements; planning activities envisaged by legalregulations are not completed to a wide extent while the conducted works arecontroversial in terms of fairness. In the country, only 0.77% of the total land assets(274.200 km2) are registered in the title deed registry. Due to this weakness of the landregistry system and to the failure in solving land ownership issues, conflicts related toland use and ownership are increasing and becoming more violent. Till now, thecountrywide cadastral works have not been completed yet; cadastre and land registryoffices are not carried out effectively. In the institutional structure, there are 9 differentministries and numerous organizations under them with separate duties and/orauthorities in land management; human resources and coordination amongorganizations are very insufficient in all the public institutions; significant conflicts ofduties and/or responsibilities are encountered among these organizations, and thepolicies defined at the national level are not sufficiently implemented. It should beunderlined that implementation countrywide of cadastral and land registry offices;improvement of human and financial resources and equipment and also emphasizingstudies in the field of analysis and continuous monitoring and evaluation of land useboth in Burkina Faso and other African countries will accelerate economic developmentas well as the hunger and poverty alleviation.