Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HANİFE AKÇA
Danışman: SÜLEYMAN TABAN
Özet:Bu çalışmada çinkoca yoksul toprakta yetiştirilen ekmeklik buğday (Triticum aestivum cv. Bezostaja-1) tanesinin çinko ile zenginleştirilmesi amaçlanmış ve bu bağlamda iki farklı strateji geliştirilmiştir. Strateji I kapsamında farklı dönem ve miktarlarda {a) ekimle birlikte 500 g Zn da-1, b) ekimle birlikte 250 g Zn da-1 + üst gübreleme döneminde 250 g Zn da-1 ve c) üst gübreleme döneminde 500 g Zn da-1} topraktan uygulanan çinkonun ekmeklik buğday tanesinin çinko ile zenginleştirilmesi, Strateji II kapsamında ise değişik kaynaklardan (ZnSO4.7H2O, Zn Metiyonin, Zn Poliol ve Zn EDTA) ve farklı gelişim dönemlerinde (kardeşlenme, Zadoks 30-32 ve gebeleşme, Zadoks 45) çinkonun tek başına (% 0.02 Zn w/v, üresiz) ve üre ile birlikte (% 0.02 Zn w/v + % 2 üre) yapraktan uygulanmasıyla ekmeklik buğday tanesinin çinko ile zenginleştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, ekmeklik buğday bitkisi ile iki yıl süreli tesadüf blokları deneme deseninde 5 tekerrürlü tarla denemeleri kurulmuştur. Srateji I kapsamında kurulan denemede buğday bitkisi tane örneklerinde toplam Zn, N, protein, P, Fe, Cu ve Mn, fitik asit konsantrasyonu, FA/Zn molar oranı ile verim ve bazı verim öğeleri belirlenmiştir. Strateji II kapsamında ise değişik kaynaklardan ve farklı gelişim dönemlerinde çinkonun tek başına ve üre ile birlikte uygulanmasıyla elde edilen buğday bitkisi tane örneklerinde toplam Zn, N, protein, P, Fe, Cu ve Mn, fitik asit konsantrasyonu ve FA/Zn molar oranı ve verim ve bazı verim öğeleri ile farklı gelişim dönemlerinde çinko uygulama öncesi ve sonrası alınan yaprak örneklerinde toplam Zn, N, P, Fe, Cu ve Mn konsantrasyonları belirlenmiştir. Strateji I ve Strateji II kapsamında yürütülen denemelerde topraktan veya yapraktan uygulanan çinkoya bağlı olarak buğday bitkisinin veriminin artması yanında tanesinde ve yapraklarında çinko konsantrasyonu artmış, buna karşın tanede FA ve FA/Zn molar oranı azalmıştır. Tane verimi ile tane Zn konsantrasyonunun artırılmasında Strateji I kapsamında topraktan ZnSO4.7H2O'ın üst gübreleme döneminde tamamının (500 g Zn da-1) uygulanması, Strateji II'de ise ZnSO4.7H2O ile Zn Metiyonin formlarının üre ile birlikte uygulanmasının etkili yöntem olduğu belirlenmiştir. This study aimed to enrich the grain of bread wheat (Triticum aestivum cv. Bezostaja-1) grown in zinc deficient soil with zinc, for this purpose, two different strategies were developed. In Strategy I, it is aimed to enrich bread wheat grain with zinc applied from the soil in the different periods and amounts {a) 500 g Zn da-1 with sowing; b) 250 g Zn da-1 with sowing + 250 g Zn da-1 in top dressing fertilization period; and c) 500 g Zn da-1 in top dressing fertilization period}. In Strategy II, it is aimed to enrich the bread wheat grain with zinc by applying zinc (0.02 % Zn w/v) from leaves with (2 % urea) and without applied urea in different sources (such as: ZnSO4.7H2O, Zn Methionine, Zn Polyol and Zn EDTA) and different growing stage periods (tillering, Zadoks 30-32 and booting, Zadoks 45). To this end, 5 repetitive field experiments were conducted with the bread wheat plant in a two-year random blocks experimental design pattern. In the experiment of both Strategy, the total Zn, N, protein, P, Fe, Cu and Mn, phytic acid concentration, FA/Zn molar ratio, yield and some yield parameters were determined in the grain samples. Total N, P, Fe, Cu, Mn concentrations were determined in the leaf samples taken before and after the zinc application in different growing stage (tillering and booting). In the experiments carried out within the scope of Strategy I and Strategy II, depending on the zinc applied from soil or leaf caused to increase the yield of wheat plant as well as the zinc concentration in the grain and leaves; on the other hand, the FA and FA/Zn molar ratio decreased in grain. ZnSO4.7H2O (500 g Zn da-1, in top dressing fertilization period, Strategy I) and both ZnSO4.7H2O and Zn Methionine as a zinc sources (in Strategy II) were most affective fertilization methods for enriching grain Zn concentration and increasing grain yield.