Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: FEHMİ GÜNAY
Danışman: CENKER GÖKER
Özet:Ülkemizde kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları Anayasada yazılı amaçlar için kurulurlar. Kamu tüzel kişisi bu meslek kuruluşları, özel kanunlarında belirtilen görevleri yaparlar. Dolayısıyla bu meslek kuruluşları kazanç elde etmek ve paylaşmak şeklinde ticari bir amaç gütmezler. Bununla birlikte, kuruluş amaçları ve görevleri gereği olarak piyasa ekonomisinde gelir getirici işler yapabilmektedirler. 1982 Anayasası'na göre mali gücü olan herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere kanunlarla belirlenen vergileri ödemekle yükümlüdür. Bu kapsamda belli kurumların kazançları 5520 sayılı KVK ile kurumlar vergisine tabidir. Dernek ve vakıflara ait olanları kurumlar vergisi mükellefi iken oda, borsa, baro, alt birlik, birlik ve bunların üst kuruluşlarına veya siyasi partilere ait iktisadi işletmeler mükellefler arasında bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu durum, anılan kurumlara ait iktisadi işletmelerin kurumlar vergisi mükellefiyeti konusunda bir belirsizlik olduğunu göstermektedir. Bu belirsizlik Kanun'un gerekçesindeki yukarıda belirtilen kurumları vergi uygulamalarında dernek olarak kabul eden ve bu kurumlara ait iktisadi işletmelerin her hal ve takdirde kurumlar vergisi mükellefi olduğunu belirten bir açıklamayla giderilmek istenmiştir. Nitekim Maliye Bakanlığı'nın özelgeleri ile yargı kararlarından, vergi idaresinin anılan kanun gerekçesine istinaden uygulama yapmakta olduğu anlaşılmaktadır. Verginin kurucu unsurlarından biri olan mükellefiyet konusunda yaşanan bu belirsizlik ve uygulamada ihtilaflara da yol açan bu konu, vergilendirme ilkeleri açısından yaklaşıldığında ilgi çekici bulunmuştur. Dolayısıyla anılan meslek kuruluşlarına ait iktisadi işletmelerin vergilendirilmesi bu çalışmanın konusu olarak belirlenmiştir. Çalışma konusu, Anayasa, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının kuruluş kanunları, vergi kanunları, TTK ve ilgili diğer kanunlardaki hükümlere dayanılarak ele alınmıştır. Çalışma konusunun özelliği nedeniyle iktisadi işletmeler hakkında açıklamalar bulunan Maliye Bakanlığı'nın genel tebliğleri ile özelgelerinden ve yargı kararlarından yararlanmak gerekmiştir. In our country professional organizations having the nature of public institution are established for the purposes stated in the Constitution. These professional organizations in the status of public legal entity perform the duties specified in their specific laws. Therefore, these professional organizations do not aim to make and distribute profits. Still, they can perform income-generating activities within the market economy in line with their establishment purposes and duties. According to the 1982 Constitution, everyone with financial power is obliged to pay the taxes determined by laws, needed for public expenditures. In this context, the profits of specified institutions have been made subject to corporations tax with the law No. 5520 on Corporate Tax. While those belonging to the associations and foundations are taxpayers of the corporation tax, the economic enterprises belonging to the chambers, stock exchanges, bar associations and their superiors and the political parties, are not. Therefore, this shows that there is an uncertainty about whether the economic enterprises belonging to the mentioned institutions are taxpayers of corporations tax. This ambiguity has been tried to be solved by an explanation in the rationale of the stated law, stating that since aforementioned institutions are assumed to be associations for the purposes of taxation, the economic enterprises belonging to these institutions are taxpayers of corporations tax in any case. As a matter of fact, it is understood from the comments of the Ministry of Finance and the judicial decisions that the practices of tax administration in this subject are based on the abovementioned rationale of the Law. This uncertainty about taxpayer, one of the essential elements of taxation, and this dispute creating issue have been found an interesting subject within the scope of taxation principles. Therefore, the taxation of economic enterprises belonging to the aforementioned professional organizations has been determined as the subject of this study. The subject has been examined taking the provisions of; the Constitution, the founding laws of professional organizations in the nature of public instutition, the tax laws, the Turkish Commercial Code and other relevant laws in the consideration. Due to the nature of the subject matter, it has been needed to benefit from the general communiques and comments of the Ministry of Finance and the judicial decisions.