Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ERKAN EREN
Danışman: KORKUT ÖZKORKUT
Özet:Dünyadaki globalleşme süreci ve finansal serbestleşme ile birlikte mali piyasaların karmaşıklığının ve borçluların çeşitliliğinin zaman içinde artmasıyla, gerek yatırımcılar gerek resmi otoriteler kredi derecelendirme kuruluşlarının görüşlerine giderek daha fazla önem vermeye başlamışlardır. Zira bu durum, uluslararası sermaye hareketlerini gerçekleştiren oyuncuları da çok sayıda riskle karşı karşıya getirmektedir. Yatırımcılar ve borç verenler, uluslararası düzeyde gerçekleştirmeyi düşündükleri finansal işlemlerin ne ölçüde riskli olduğunu bilmek isterler. İşte derecelendirme kuruluşları yatırımcıların ve borç verenlerin ihtiyaç duydukları bu bilgiyi sağlarlar. Profesyonel kadrolardan oluşan derecelendirme kuruluşlarının yaptıkları değerlendirme, uluslararası düzeyde yatırım yapma ve borç verme kararlarını önemli ölçüde etkilemektedir. Bu itibarla, günümüzde derecelendirme, sermaye piyasasında önemli bir fonksiyona sahiptir. Derecelendirme kuruluşları, derecelendirme faaliyetinin ifası sırasında geniş bir kesimle ilişki içine girer. Derecelendirme kuruluşlarının ifa ettikleri bu faaliyetin önemi dolayısıyla, bu kuruluşlar için bir takım yükümlülükler getirilmiştir. Bu yükümlülüklere aykırı davranılması, derecelendirme kuruluşlarının sorumluluklarının doğmasına sebep olmaktadır. Derecelendirmeye ilişkin talebin yeterince olmaması bu sektörün gelişmesinin önündeki en büyük engeldir. Örneğin özel sektör tahvillerinin ihraç edilmesi durumunda derecelendirme kuruluşlarının gelişmesi de hızlanacak ve dolayısıyla derecelendirme kuruluşlarından sağlanabilecek yararlar artacaktır. Bu nedenle derecelendirme kuruluşlarının gelişmemesinin başlıca nedeninin pazar yokluğu olduğu söylenebilir. Diğer taraftan, son yıllarda ülkemizin ve bazı Türk bankalarının S&P, Moody's veya Fitch gibi büyük derecelendirme kuruluşları tarafından incelenerek değerlendirilmeleri yapılmış olmasına rağmen, derecelendirme ile ilgili yasal düzenlemelerin yetersiz olması nedeniyle bu müesseseden sağlanabilecek yararlar henüz istenilen düzeye ulaşamamıştır. Ancak kamunun aydınlatılması ve etkin piyasa mekanizmasının işlerliğinin sağlanmasında oynadığı rol nedeniyle yakın bir gelecekte ülkemizde de derecelendirme işlemine duyulan ihtiyaç daha da artacaktır. Derecelendirme kuruluşlarının sorumluluğu konusunun tam olarak ortaya konulabilmesi için ilk önce derecelendirme kuruluşlarınca yerine getirilen derecelendirme faaliyetinin temel özellikleri, önemi ve derecelendirmeye ilişkin yasal düzenlemelerin incelenmesi gerekmektedir. Bu nedenle çalışmamızın birinci bölümünde derecelendirme kavramı, tarihçesi, özelikleri, türleri, uygulama alanları ve yasal düzenlemeler üzerinde durulacaktır. Derecelendirme faaliyeti, derecelendirme kuruluşu ile derece almak isteyen müşteri arasında akdedilen bir sözleşme çerçevesinde yerine getirilir. Derecelendirme kuruluşları için düzenlenen yükümlülükler kendini ilk olarak bu alanda gösterir. Bu sebeple, derecelendirme kuruluşlarının sorumlu oldukları kişilerin başında derece verdikleri müşteriler gelmektedir. Derecelendirme kuruluşlarının bu sözleşmeden doğan yükümlülüklerinin anlaşılabilmesi, derecelendirme kuruluşu ile işletme arasında akdedilen sözleşmenin özelliklerinin kapsamlı bir şekilde incelenmesiyle mümkündür. Bu nedenlerle, çalışmamızın ikinci bölümünde derecelendirme sözleşmesinin tanımı, unsurları, hukuki niteliği, diğer sözleşmelerden farkı ve özellikle tarafların bu sözleşmeden doğan hak ve yükümlülükleri ile derecelendirme sözleşmesinin sona erme sebepleri incelenecektir. Çalışmamızın üçüncü bölümünde ise derecelendirme kuruluşlarının hukuki ve cezai sorumlulukları incelenecektir. Bu bölümde özellikle hukuki sorumluluk üzerinde durulacak, bu çerçevede derecelendirme kuruluşlarının müşterilerine ve üçüncü kişilere karşı sorumluluğu incelenecektir. Ayrıca, Türk hukukunda sorumluluğa ilişkin hükümlerin yetersiz olması sebebiyle yabancı hukuk düzenlemelerine de yer verilecektir. With the globalization process and financial liberalization, rising complexity of fiscal markets and variety of obligators, both investors and official authorities began to make a point of credit rating agencies? advices. It caused players who carry out international capital movements meet many risks as well. Investors and lenders want to know how much risk they are exposed to at international level. By the way, the information that investors and lenders need is provided by rating agencies. The evaluation of rating agencies, consisting of professional staff, has significant affects on the decisions of investing and lending in the international level. Therefore, rating has an important function today in the capital market. Rating activity is fulfilled this duty through the rating agencies. Rating agencies establish relations with a broad segment during the execution of this duty. Due to the importance of this activity performed by the rating agencies, a number of obligations have been introduced for such agencies. Violation of these obligations gives rise to liabilities for the rating agencies. Inadequate (or insufficient) demand for rating is the biggest obstacle for the development of this sector. For example, where private sector bonds are issued, the development of rating agencies will be accelerated and thus the benefits that may be obtained from rating agencies will increase. Therefore, it can be said that the main reason for rating agencies not to develop properly (or to remain inchoate) is the absence of a market (or ?a sophisticated market?) On the other side, although Turkey and some Turkish banks are recently rated by the most known rating agencies such as S&P, Moody?s or Fitch, it could not reach the desired level since the lack of the relevant legal regulations. As it is having the key role in providing the efficient market mechanism and making the public bi informed, the need for rating will increase in a near future. In order to explain the issue of liability of the rating agencies fully, first it is necessary to examine the basic characteristics and importance of the rating activity carried out by the rating agencies, as well as the legal regulations related with rating. For this reason, the first part of our study will dwell upon the concept, history, characteristics, types, areas of application of rating and related legal regulations. Rating activity is fulfilled under a contract concluded between a rating agency and a customer intending to obtain a rating. The obligations foreseen for the rating agencies manifest themselves firstly in this area. The rating agencies are primarily responsible to the enterprises rated by themselves. The obligations arising from such contract of the rating agencies can be understood with expansive analyse of the characteristics of the contract concluded between the rating agency and the enterprise. Therefore, the second part of our study will examine the definition, elements, legal nature of the rating contract, its difference from other contracts, and particularly the rights and obligations of the parties which arise from such contract and the reasons for expiration of the rating contract. Legal and criminal liabilities of the rating agencies will be examined in the third part of our study. This part will particularly dwell upon legal liability, and analyse the rating agencies? liabilities towards their customers and third persons within this framework. Due to the insufficiency of the provisions concerning liability in the Turkish Law, this study also includes the foreign legal regulations.