Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NAGAT MOHAMED ABDELAZIZ SHOEIB GHANEM
Danışman: MELEK ERDEM
Özet:Bu çalışmanın giriş bölümünde dil bilim ve dil bilgisi, art zamanlı ve eş zamanlı dil bilim ayrımı yapılmıştır. Karşılaştırmalı dil bilimin ve karşıtsal dil bilimin ne olduğu, iki türün arasındaki farklılıklar açıklanmıştır. Ona göre bu çalışmada uygulanacak karşılaştırma, karşıtsal eş zamanlı dil bilim esas alınarak yapılmıştır. Türkçe ve Arapçanın dünya dilleri arasındaki yeri, iki dilin genel özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca Türkçe-Arapça karşıtsal ses bilim, biçim bilim ve söz dizimi tahlili yapılarak iki dilin arasındaki benzer ve farklı yönler belirlenmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde Azerbaycan Türkçesi ve Arapçanın karşılaştırmalı çatı kategorisine genel bir bakış yapılmıştır. Çatı kavramı, türleri, geçişlilik-geçişsizlik, aktiflik-pasiflik konularının bu kategoriyle olan ilişkisi ve çatı kurma yöntemleri üzerinde durulmuştur. Özellikle çatı kurma yöntemlerinden biçimsel yöntem esas alınmıştır. İki dildeki etkenlik, ettirgenlik, edilgenlik, dönüşlülük ve işteşlik karşılaştırılarak incelenmiştir. Sonraki bölümlerde Azerbaycan Türkçesi ve Arapçada edilgenlik ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Tezin ikinci bölümünde Azerbaycan Türkçesinde edilgenleşme süreci, edilgenliğin morfolojik, sentaktik ve morfo-sentkatik boyutları, edilgenliğin türleri belirlenmiştir. Azerbaycan Türkçesinde edilgen ve dönüşlü çatılarının karşılaştırılması yapılmış ve aralarındaki fark ortaya konulmuştur. Son olarak çatı eklerinin üst üste gelmesinde edilgenliğin yeri üzerinde durulmuştur. Tezin üçüncü bölümünde Arapçada edilgenleşme süreci incelenerek biçimsel ve söz dizimi açısından edilgen fiiller ele alınmıştır. Arapçadaki ism-i mefʻûl ve ism-i mensûbʼun edilgen yapılar içindeki rolü gösterilmiştir. Ayrıca semantik açıdan lafzi ve manevi gayeler doğrultusunda yapılan edilgen fiiller örneklerle incelenmiştir. Arapçada sadece edilgen olarak kullanılan fiiller ve basın dilinde kullanılan edilgen yapı üzerinde durulmuştur. Son olarak Arapçada edilgenlik ve dönüşlüklük arasındaki fark karşılaştırma yoluyla anlatılmaya çalışılmıştır. Tezin sonuç kısmınında ise genel bir değerlendirme yapılmıştır.