Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: İHSAN BAHRİ BELLEK
Danışman: CENKER GÖKER
Özet:Sürdürülebilir kalkınma ve kapsayıcı büyümenin sağlanmasında önemli bir rolü olan devlet için vergiler, kamusal hizmet sunumunun finansmanında en önemli gelir kaynağıdır. Tahsil edilen vergi gelirlerinin, ülkedeki kamu yönetimi sistemi içerisinde merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasında ifa edilen görevlerle orantılı olarak paylaşılması gerekmektedir. Ülke içerisinde belirli bir coğrafi sınır içerisinde mahalli müşterek ihtiyaçları karşılamak üzere kurulan yerel yönetimler yürüttükleri hizmetlerin finansmanının bir kısmını, özerklik derecesine göre merkezi idareden aldıkları paylardan elde ederken kalanını kendilerine kanunla kendilerine tahsis edilen öz gelirlerden sağlamaktadırlar. Türkiye'de Anayasa'nın 73'üncü maddesinde hukuk devleti ve sosyal devlet ilkesinin yanında vergilemeye ilişkin vergilemede adalet, eşitlik, belirlilik, kanunilik ve ödeme gücü gibi vergilendirmeye ilişkin temel esas ve ilkeler düzenlenmektedir. Anayasa'nın 127'nci maddesinde mahalli idarelere görevleri ile orantılı gelir kaynaklarının sağlanması ve Türkiye'nin taraf olduğu bir uluslararası anlaşma olan Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartında yerel makamların mali kaynaklarının en azından bir bölümünün, kanunun koyduğu sınırlar dâhilinde, oranların kendilerince belirlenmesini öngörmektedir. Türkiye uygulamasında, yerel yönetimlerin kendi öz gelirleri oldukça sınırlı olup ağırlıklı olarak yerel hizmetlerin finansmanı merkezi idareden alınan transferlerle sağlanmaktadır. Ayrıca, mahalli idarelere emlak vergisi, çevre temizlik vergisi ile ilan ve reklam vergisi gibi bir kısım vergiler tahsis edilmiştir. İlan ve reklam vergisi uygulamalarının hukuki bir bakış açısıyla incelenmesi bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı ise, Türkiye'de belediyelerin önemli öz gelirlerinden biri olan ilan ve reklam vergisi uygulamasında ortaya çıkan özellikli hususları hukuki çerçeve içerisinde tartışmak, karşılaşılan sorunların neler olduğunu tespit etmek ve bu sorunlara nasıl çözüm bulunabileceğini ve daha etkin bir vergilendirme yapısının nasıl oluşturulabileceğini araştırmaktır. Araştırma kapsamında, kamu hukukunun bir alt dalı olan vergi hukuku alanındaki ilk derece vergi mahkemeleri ve Danıştay kararlarını merkeze almak suretiyle, vergilendirmeye esas teşkil eden hukuki esasların, vergi borçlusu ve alacaklıları arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların incelenmesi ve yüksek yargı mercilerinin konuya ilişkin yaklaşımlarının ortaya konulması planlanmıştır. Çalışmada, literatür taraması, yüksek mahkeme kararlarının incelenmesi ve örnek olay incelemesi gibi yöntemler kullanılmıştır. Ayrıca, ilan ve reklam vergisinden yapılan tahsilata ilişkin bütçe gerçekleşme verileri analiz edilmiştir. Çalışma, altı kısımdan oluşmaktadır. Giriş kısmında, çalışmanın amacı, konusu, kapsamı ve sınırlılıkları, veri ve yöntem gibi araştırmanın özellikli noktaları üzerinde durulduktan sonra çalışmada sıklıkla kullanılan kavramlar ele alınmıştır. Ardından, yerel yönetimlerde vergilendirme yetkisi ve bu yetkinin sınırları ağırlıklı olarak Anayasa Mahkemesi kararları ekseninde incelenmiştir. Daha sonra ise, ilan ve reklam vergisi, tarihi süreci, söz konusu verginin belediye gelirleri içerisindeki yeri, verginin konusu, mükellefi, matrah belirleme usulleri, tarifeler ile istisna ve muafiyetler gibi başlıklar altında ele alınmıştır. Belediyelerde ilan ve reklam vergisi uygulamasında, verginin tasarımı, tahsil yetkisi ve takip ve denetimine ilişkin sorunların hukuki uyuşmazlıklar ve bunlara ilişkin yüksek mahkeme kararları çerçevesinde ele alındığı üçüncü kısımdan sonra söz konusu sorunların çözümü için alternatif öneriler geliştirilmiştir. Bu kapsamda, Anayasa'nın 73'üncü maddesinde değişiklik yapmak suretiyle belediyelere öz gelirleri kapsamındaki vergilere yönelik alt ve üst sınırlar dâhilinde oranları belirleme yetkisinin verilmesi, belediyelere inceleme yetkisi verilmesi, ilan ve reklam vergisini düzenleyen yasa metninde vergi sorumlusunun tespitinde temel ölçüt niteliğindeki "mutad meslek olarak ifa etme" hükmünün kaldırılması, maktu vergilerin yeniden değerleme oranında "güncellenmesi" ve ilan ve reklam vergisine "ad valorem" bir nitelik kazandırılarak vergiye konu iktisadi unsurun değerinin bir oranı şeklinde bir uygulamaya geçilmesi, dağıtılan ilan ve reklamların vergilendirilmesinde çapraz kontrole imkân verecek birtakım vergilendirme usullerinin geliştirilmesi ve vergilendirmede dağıtım yeri yerine teslim yerinin esas alınması, büyükşehir belediyeleri ile ilçe belediyeleri arasındaki yetki karmaşasını ortadan kaldırmak üzere, ilan ve reklam vergisinin ilçe belediyeleri tarafından toplanıp büyükşehir belediyelerine pay verilmesi önerilmektedir. For the state, having an important role in sustainable development and inclusive growth, taxes are the most significant source of public revenues to finance public service delivery. Tax proceeds are to be shared in proportion to the duties performed between the central and local administrations within the public administration system in a country. Local governments established to meet the local common needs within a certain geographical boundary in a within the country, meet some of the financing needs for the service delivery they carry out from transfers sent by the central administration, and the rest by collecting the self-revenues allocated to them by law, according to the degree of autonomy. In the 73rd article of the Constitution in Turkey, fundamental principles such as tax justice, equity, certainty, legality and ability to pay, in addition to the principles of social state and of the rule of law, are set related to the taxation. Article 127 of the Constitution requires providing local governments with revenue sources commensurate with their duties and European Charter of Local Self-Government, which Turkey is a party to an international agreement, requires "part at least of the financial resources of local authorities shall derive from local taxes and charges of which, within the limits of statute, they have the power to determine the rate." Local governments' own revenues are very limited and mainly local services are financed by transfers from the central administration in the current practice in Turkey. Yet, a number of taxes, such as property tax, environmental cleaning tax, and tax on signs and outdoor advertising have been allocated to the local authorities. Examining the tax practices related to signs and outdoor advertising from a legal perspective is the subject of this study. The aim of the study is to discuss the significant matters arise from the implementation of the tax on signs and outdoor advertising which is one of the significant own-revenues of the municipalities in Turkey from a legal perspective, and to identify what the problems encountered are, and to seek how to solve these problems and to investigate how to establish a more effective tax structure in outdoor advertising. Within the scope of the research, by focusing on the decisions of the first degree tax courts and the Council of State in the field of tax law, which is a subbranch of public law, it is planned to examine the legal principles constituting the basis of taxation, the disputes arising between tax debtor and creditors and the approaches of the high judicial authorities on the subject. Literature review, review of the high court decisions and case studies were used in the study as methods. In addition, data on budget realizations related to the collection of the tax on signs and outdoor advertising were analyzed. The study consists of six parts. In the introductory part, after focusing on specific points of the research such as the purpose, subject, scope and limitations of the study, methods and data; the concepts that are frequently used in the study are discussed. Subsequently, the power to tax and the limits of this authority were examined mainly based on the Constitutional Court decisions. Then, the tax on signs and outdoor advertising were handled in different aspects such as historical process, the share of the tax proceeds in municipal revenues collected, the subject of the tax, the taxpayer, the tax responsible, the methods of determining the base, the tariffs and exceptions and exemptions. Following the third part focusing on the problems related to the tax design, collection authority, and supervision and control in the application of the tax in municipalities within the framework of legal disputes and high court decisions pertaining to them, alternative proposals were developed in the fourth section to solve these problems. In conclusion, authorizing the municipalities to determine the rates within the upper and lower limits for taxes allocated to them by making amendments to Article 73 of the Constitution; authorizing the municipalities with the power to examine tax liabilities; abolishing the provision of "performing as a regular professional activity", which is the basic criterion in determining who is a taxpayer and who is a tax responsible according to the provisions of the law regulating the tax on signs and outdoor advertising; updating the specific tax amounts considering inflation; introducing an ad valorem structure to the said tax by introducing a ratio to apply to the value of the tax base; introducing new tax procedures that will allow cross control in taxing brochure flyers and other promotional products; setting the place for taxable event as delivery place, instead of distribution place in determining the place where the tax-generating event took place; and authorizing the district municipalities to collect and then, to share the proceeds proportionally with the metropolitan municipalities in order to eliminate the confusion about the boundries of jurisdictions between metropolitan municipalities and district municipalities are recommended.