Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: PINAR DEMİR ER
Danışman: İHSAN TOKER
Özet:Bu çalışmada Sovyetler Birliği'nin çöküşüyle bağımsızlığını kazanan Özbekistan'ın ulus devlet inşa sürecinde İslâm'la ilişkileri ele alınmıştır. Üç bölümden oluşan çalışmada Sovyet hakimiyeti öncesinde Özbekistan'da nasıl bir İslâm anlayışının cari olduğunu anlayabilmek için tarihi arka plana bakılmıştır. Sovyet dönemi din politikalarının incelendiği ikinci bölümde İslâm'ın maruz kaldığı ideolojik saldırılara odaklanılmıştır. Son bölümde, bağımsızlık sonrası Sovyet baskısından kurtulup canlanmaya başlayan İslâm'a yönelik politikaları hangi dinamiklerin belirlediği anlaşılmaya çalışılmıştır. Özbekistan bağımsızlık sonrası milli kimliğin inşasında İslâm'a merkezi bir rol vermiştir. Laik devletin teşvik ettiği bir İslâm'a dönüş ve İslâm'ın canlandırılması süreci yaşanmıştır. Ulus devlet otoritesini tehdit etmeyen, siyasi talepleri olmayan bir "Milli İslâm" formu oluşturulmaya çalışılmış, özellikle siyasi talepleri olan İslâm yorumları tehdit olarak algılanmıştır. Afganistan ve Tacikistan gibi çevre ülkelerde konuşlanan radikal İslâmcı grupların oluşturduğu terör tehdidi de Özbek yönetimini söz konusu formları bir güvenlik problemi olarak ele almaya sevketmiş ve sert politikalar uygulamasına sebep olmuştur. Bağımsız Özbekistan'ın kurucu iradesi İslâmofobik değildir. In this study, the Uzbek Government's relationship with Islam after gaining independence with the collapse of Soviet Union and during the process of becoming a nation state is discussed. This study consists of three chapters. In the first chapter in order to analyze the prevalent understanding of Islam in the pre-Soviet rule era, the historical background is examined. In the second chapter religious policies of Soviet rule and also the ideological attacks are focused. In the last chapter, the dynamics determining the policies towards Islam after independence are tried to be understood. Uzbekistan gave Islam a central role in the process of constructing a national identity after independence. A process where the secular state encouraged reverting back Islam and reviving it was experienced. A form of National Islam which wasn't threatening to the nation state authority and doesn't have political demands was tried to be established. Islamic approaches that have political demands were perceived as threat. The terrorist threat posed by radical Islamist groups in neighboring countries such as Afghanistan and Tajikistan also prompted the Uzbek administration to consider these approaches as a security problem and caused strict policies to be implemented. The founding will of independent Uzbekistan was not Islamophobic.