GENETİK ERKISIR AYÇİÇEĞİ (Helianthus annuus L.)’NDE FARKLI ORANLARDA FERTİLİTE GÖSTEREN BİTKİLERE AİT ÇİÇEK TOZLARININ ERKISIR ORANINA ETKİSİ


Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2006

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Mohammad Sharıf MOGHADDASİ

Danışman: SEBAHATTİN ÖZCAN

Özet:

Orobanşa dayanıklı genetik erkısır hatlar Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Deneme Tarlasına ekilerek az, orta ve çok fertil bitkiler belirlenerek steril bitkilerle melezlenmiştir. İlk yılda polen ile ilgili incelemeler yapılmış polen canlılığı, polen büyüklüğü, polen çimlenme oranı, polen çim uzunluğu, bitki boyları ve tabla çapları ölçülmüş, bu özelliklerin bazılarında hatlar arasında istatiksel olarak önemli fark bulunmuştur. İkinci yılda F1 tohumları ekilerek F1 bitkilerde aynı şekilde bitki boyu, tabla çapı, polen büyüklüğü, polen canlılığı, polen çimlenme oranı, polen çim uzunluğu ölçümleri yapılmış ve bu yılda melez bitkilerdeki fertil ve steril oranlarına bakılmıştır. Ayrıca, az, orta ve çok fertil x steril bitkilerin boş tohum oranı ve ortalama doluluk oranı bakımından incelenmistir. Elde edilen sonuçlara göre az fertil bitkilerle melezleme F1’lerde erkek kısırlık oranını artırmıştır. Yine, az fertil bitkilerle melezlenen kısır bitkilerin F1’lerinde ve kendilenmiş hatlarda boş tohum oranının arttığı gözlenmiştir. Polen büyüklüğü bakımından hatlar arasında ve çiçeğin yerine göre aradaki fark önemli bulunmuştur. Polen canlılığı, pollen çimlenme oranı ve polen çim uzunluğu bakımından hatlar ve günler arasında etkileşim de önemli olmuştur.Araştırma sonuçlarına göre 1997 yılında bıtki boyu 98.33-130.66 cm, tabla çapı 10.66-19.00 cm, polen büyüklüğü 41.60-45.30, polen çimlenme yüzdesi 46.66-100.00, polen çim uzunluğu 41.77-46.79 ;1998 yılında ise bu karakterlere ait değerler sırasıyla 78.00-137.20, 12.00-19.60, 9-25, 24-100, 24-47 arasında değişim göstermiştir.