Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ERAY HARMAN
Danışman: Belgin Çakmak
Özet:
İklim değişikliği ve
nüfus artışına bağlı olarak su kaynakları kantite ve kalite olarak azalmakta;
dolayısıyla mevcut suyun etkinliğinin arttırılması zorunlu hale gelmektedir. Bu
çalışmanın amacı, Eskişehir Sulama Birliği’nin sulama sahasında su kullanım
etkinliğini değerlendirmektir. Bu amaçla; araştırma alanında çiftçilere anket uygulaması
yapılmış, 2016-2022 yıllarındaki sulama uygulamalarının performansı
değerlendirilmiş, mevcut su durumu ve su kısıtına göre en yüksek geliri
sağlayacak optimum bitki deseni doğrusal olmayan programlama yöntemi
kullanılarak her yıl için ayrı olarak belirlenip mevcut bitki deseni ile
karşılaştırılmıştır. Bunun yanı sıra kurak iklim parametreleri esas alınarak iki
farklı senaryoda optimum bitki deseni belirlenmiştir.
Araştırma alanında mevcut durumda 2016-2022
yıllarında; dağıtılan su 103.040.000-27.720.000 m3, birim alana
dağıtılan yıllık su 6.207,23-1.669,88 m3/ha, birim sulanan alana
dağıtılan yıllık sulama suyu 8.514-1.939 m3/ha, yıllık su temin
oranı 1,13-0,24, sulama oranı %88,15-72,19, yatırımın geri dönüş oranı %145,89-38,88,
bakım masrafının gelire oranı %54,04-21,44, birim sulanan alana düşen toplam
işletme bakım ve yönetim masrafı 94,46-33,86 $/ha, su ücreti toplama
performansı %95,98-45,91, yıllık toplam üretim değeri 86.188.126,35-46.186.964,79
$, tarımsal üretimden elde edilen toplam net gelir 50.171.988,56-19.960.656,71
$, birim sulama alanına karşılık elde edilen net gelir 3.022,41-1.202,45 $/ha,
birim sulanan alana karşılık elde edilen net gelir 3.428,52-1.649,33 $/ha,
şebekeye alınan birim sulama suyuna karşılık elde edilen net gelir 1,22-0,18 m3/ha,
tüketilen birim sulama suyuna karşın elde edilen net gelir 0,89-0,46 $/m3
olarak belirlenmiştir. Elde edilen veriler ışığında sulama birliğinde yıllar
içerisinde performansı arttırıcı olumlu gelişmelerin yaşandığı tespit
edilmiştir.
Kurak iklim şartlarında mevcut su kaynağına
göre optimum bitki deseni; birinci senaryoda %0,7 ayçiçeği, %17,4 domates, %23,8
mısır, %22,8 patates, %15,2 soğan, %3,7 üzüm, %16,4 buğday(kuru), ikinci senaryoda
%15 kuru fasulye, %16,7 buğday(sulu), %10 domates, %25 mısır, %15 patates, %15
soğan, %3,3 üzüm olarak belirlenmiştir. Elde edilen optimum bitki desenlerinde 14.581
ha sulanabilir alanın tamamı ekilmiş ve tarımsal üretimden elde edilen toplam
net gelir; birinci senaryoda 40.393.556,70 $, ikinci senaryoda 38.080.957,50 $
olarak hesaplanmıştır.
Şubat 2024, 443
sayfa
Anahtar kelimeler: Sulama, bitki su tüketimi, optimum bitki deseni, su
kullanım etkinliği, Eskişehir sulama birliği