Boğazköy-Maşat Höyük-Ortaköy çiviyazılı belgelerine göre tarihi coğrafya araştırmaları


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2010

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: YENER DURAN

Danışman: TURGUT YİĞİT

Özet:

Hititçe çivi yazılı belgelerde geçen binlerce coğrafi isme karşılık, bu isimler üzerinde yapılan lokalizasyon çalışmaları oldukça sınırlıdır. Anadolu tarihi coğrafyası araştırmalarında sağlıklı sonuçlara ulaşabilmek için referans alınabilecek sabit noktaların artması gerekmektedir. Çalışmamızda, Boğazköy dışında, Hitit dönemi Anadolu coğrafyası araştırmalarına önemli katkılar sağlamış Maşat Höyük ve Ortaköy arşivlerinde bulunan metinlerden yararlanılmıştır. Boğazköy-Maşat Höyük-Ortaköy begeleri temelinde yapılan bu çalışmanın amacı, coğrafi adların lokalizasyon çalışmalarında yeni bir yöntemin ilk örneklerini sunmak olan bu tarihi coğrafya çalışmasında sergilenmek istenilen yeni yaklaşım, Eskiçağ Tarihi coğrafya çalışmalarında kullanılması düşünülen yeni geliştirilen teknoloji uygulamalarını da içeren daha geniş çaplı araştırmaların temelini oluşturmaktadır. Çalışmanın ilk adımında literatürdeki çalışmalar ışığında, bölgeyle ilgili Boğazköy metinlerinden bazılarını inceledik ve bunları imkanlarımız elverdiğince Maşat metinleriyle ve yayınlanan Ortaköy metinleriyle karşılaştırdık ve Bu çalışmalar sonucunda, coğrafi sınırlarını çizdiğimiz bölgede üzerinde çalışacağımız coğrafi isimlerin listesini çıkardık. Ardından Oluşturduğumuz listeyi, Maşat tabletlerine göre Tapika çevresindeki şehirler kümesiyle karşılaştırdık. Ardından oluşturduğumuz listeyi, Boğazköy tabletlerine göre Tapika çevresindeki şehirler kümesiyle karşılaştırdık. Daha sonra kendi tasarımımız olan ve çiviyazılı metinlerde geçen isimlerin birbirleriyle ilişkisini gösteren yazılımımız yardımıyla, Boğazköy tabletlerine göre Tapika çevresindeki şehirler kümesi elemanlarının ilişkili olduğu şehirler listesine ulaştık. Sonuç olarak çizdiğimiz krokinin, Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak yapılacak bir tarihi coğrafya çalışmasında bir veri katmanı olarak kullanılabileceğini düşünmekteyiz. Hitit yazılı kaynaklarında tekrarlar çok fazladır. Bu yüzden yepyeni bir bilgiye ulaşabilmek için çok fazla kaynağa ihtiyacımız vardır. Dolayısıyla yeteri kadar kaynağa ulaşıldığında oluşacak veri tabanı ile çok daha sağlam coğrafi lokalizasyon çalışmaları yapılabilecektir.AbstractThis historical geography thesis aims at presenting first examples of a new methodology in the localization of geographical names in Hitite cuneiform tablets. The proposed new methodology will form the basis of wider researches that would include newly developed technological practices in the area of historical geography. The first step of this thesis consists of classifying names present in the texts found in Maşat Höyük that were identified as Tapika under the light of cuniefrm texts. Those geographical names are classified as the ones present and not present in Boğazköy texts. In the second step, geographical names related to Tapika in some Boğazköy texts are compiled in line with Tapika and its texts. In this step, the geographical names catalogue titled Die Orts-und Gewässernamen der hethitischen Texte by G.F. del MONTE and J. TISCHLER is used. A set of intersection is obtained after comparing the list of geographical names obtained from Tapika and a similar list obtained from Maşat tablets. This thesis discusses geograhpical names that fell in this intersection set, based on localization Boğazköy, Maşat Höyük and Ortaköy tablets.