Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2012
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HAVVA ÖZGE ALTINTAŞ
Danışman: BEDRİYE ÖNCÜ ÇETİNKAYA
Özet:Amaç: Bu çalışmanın amacı erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olgularında zihin kuramı yetilerinin değerlendirilmesi ve zihin kuramı bozukluğu olan, DEHB tanısı almış bireylerde sosyal uyum düzeyinin araştırılmasıdır. Yöntem: Çalışmanın örneklemini Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Poliklinikleri'ne başvuran DSM-IV tanı ölçütlerine ve klinik öyküye göre erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu tanısı konulan 30 erişkin olgu ve 30 sağlıklı gönüllü oluşturmaktadır. Çalışmaya dahil olan kişilerden (DEHB ve kontrol grubu) öncelikle sosyodemografik verileri ile ilgili bilgiler alınmıştır. Erişkin DEHB tanısı koymak için DSM -IV DEHB tanı ölçütleri kullanılmıştır. Eksen I tanıları koymak için Yapılandırılmış Klinik Tanı Görüşmesi (SCID-I) kullanılmıştır. Depresyon şiddetini belirlemek için Hamilton Depresyon Ölçeği (HAM-D), genel anksiyete şiddetini belirlemek için Hamilton Anksiyete Ölçeği (HAM-A), olası manik semptomların şiddetini belirlemek için Young Mani Derecelendirme Ölçeği (YMDÖ) kullanılmıştır. HAM-A, HAM-D ve YMDÖ puanlarına göre remisyonda olmayan hastalar çalışmadan dışlanmıştır. İşlevsellik düzeyini belirlemek için Sosyal Uyum ve Kendini Değerlendirme Ölçeği (SUKDÖ) kullanılmıştır. Kısa süreli belleği, bölünmüş dikkati ve bilgi işleme kapasitesini ölçmek için ?İşitsel Üçlü Sessiz Harf Sıralaması Testi? (İÜSHST), zihin kuramı yetilerini değerlendirmek için ?Birinci derece Zihin Kuramı Testleri?, ?İkinci derece Zihin Kuramı Testleri?, ?İmayı Anlama Testleri? ve ?Pot Kırmayı Fark Etme Testleri? uygulanmıştır. Bulgular: Çalışmaya katılan DEHB'li olguların yaşları 18 ila 48 arasında, sağlıklı kontrollerin yaşları 24 ila 59 arasında değişmektedir. Ortalama yaş DEHB'li olgular için 25.66±7.65, sağlıklı kontroller için 36.33±1.03 olarak tespit edilmiştir. 2 grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlıdır (p=0,000). DEHB'li olguların ile sağlıklı kontroller arasında yaş açısından istatistiksel olarak anlamlı fark saptandığı için (t=20,7, p=0,000) Pearson Korelasyon Testi ile, Zihin Kuramı-1 (ZK-1), Zihin Kuramı-2 (ZK-2), İmayı Anlama Testi (İAT), Pot Kırmayı Fark Etme Testi (PKFT) ve Sosyal Uyum Kendini Değerlendirme Ölçeği (SUKDÖ) puanlarının hem DEHB'li olgularda hem de sağlıklı kontrollerde yaş ile korelasyonuna bakılmış ve istatistiksel olarak anlamlı bir korelasyon saptanmamıştır (ZK-1 için p=0,97; ZK-2 için p=0,94; İAT için p=0,191; PKFT için p=129; SUKDÖ için p=0,104). Ölçek puanları yaştan etkilenmediği için DEHB'li olgular ve sağlıklı kontrollerin zihin kuramı yetileri, sosyal uyum düzeyleri arasındaki ilişki Mann-Whitney U Testi ile değerlendirilmiş ve istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (ZK-1 için p=0,700; ZK-2 için p=0,887; İAT için p=0,871; PKFT için p=0,089; SUKDÖ için p=0,208). Ek tanısı olan ve olmayan DEHB olguları arasında zihin kuramı yetileri ve sosyal uyum bakımından fark saptanmamıştır (ZK-1 için p=0,962; ZK-2 için p=0,602; İAT için p=0,500; PKFT için p=0,201; SUKDÖ için p=0,235). Sonuç: Çalışmamızda erişkin DEHB olguları ile sağlıklı kontroller arasında zihin kuramı ve sosyal uyum açısından fark saptanmamıştır DEHB'de zihin kuramı kusurları mevcut ise olguların yaşadığı sosyal zorluğun temelini oluşturuyor ya da artmasına katkıda bulunuyor olabilir. Erişkin DEHB'de zihin kuramı bozukluklarını araştıran çalışmaların olmaması nedeniyle, elde ettiğimiz bulguların yazın bilgilerine katkıda bulunacağını düşünmekteyiz. Bu bulguların ileri çalışmalar ile desteklenmesi gerektiğinden erişkin DEHB olgularında zihin kuramı yetilerinin değerlendirildiği yeni çalışmalara ihtiyaç vardır. Abstract Purpose: The aim of the present study is to evaluate Theory of Mind (ToM) abilities in adults with Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) and to investigate social adaptation level of the ADHD adults who have ToM deficits. Method: The sample of this study was composed of 30 adults who were applied to Psychiatry Clinic of the Ankara University Medical School and had the diagnosis of ADHD according to DSM-IV-TR and clinical history. 30 healthy controls (HC) were also enrolled to the study. SCID-1, Hamilton Depression Scale (HAM-D), Hamilton Anxiety Scale (HAM-A), Young Mania Rating Scale (YMRS) were applied to the patients. The patients who are not in remission were excluded. Social Adaptation Self-Evaluation Scale (SASS) was applied to assess the level of functioning. Auditory Consonant Trigram Test (ACTT) was used for the evaluation of working memory. To assess ToM; First Order ToM Tests (ToM-1), Second Order ToM Tests (ToM-2), Hinting Tasks (HT), Faux-Pas Recognition Tests (FRT) were applied. Results: The mean age for the ADHD grup was 25.66 (min=18, max=48, SD7.65) and for the control group was 36.33 (min=24, max=59, SD=1.03). The age difference between groups was statistically significant (t=20,7; p<0.0001). Since the age difference was significant between two groups Pearson correlation test was used to reveal if there is any relationship between age and the test scores of ToM-1, ToM-2, HT, FRT and SASS. None of them was statistically significant (p=0,97, p=0,94, p=0,191, p=129, p=0,104). Mann-Whitney U test yielded no statistical difference between ADHD and HC groups in terms of ToM abilities and social adaptation (ToM-1 p=0,962; ToM-2 p=0,602; HT p=0,500; FRT p=0,201 and for SASS p=0,235). There was no statistical difference between ADHD patients with axis-1 comorbidity and ADHD patients with no comorbidity in terms of ToM and social adaptation (ToM-1 p=0,962; ToM-2 p=0,602; HT p=0,500; FRT p=0,201 and for SASS p=0,235). Concluison: This study emphasized that there is no difference between ADHD and HC groups in terms of ToM and social adaptation. The findings of the present study is important since there is no research in the literature focusing on ToM deficits in ADHD patients. More detailed examination of the ToM abilities with larger ADHD samples recommended for further studies.