Zorunlu göç ve yeniden yerleşimin toplumsal çevre üzerindeki etkisi: Tahtalı Barajı örneği


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2012

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: KİFAYET İRGE ŞATIROĞLU

Danışman: NESRİN ALGAN

Özet:

1997 yılında Tahtalı Barajı sekiz yerleşimi kaplamış ve 1400 haneden yaklaşık 7500 kişinin yerinden edilmesiyle sonuçlanmıştır. Zaten yetersiz olan kanunlar, bir de yanlış uygulanınca yerinden edilenleri farklı gruplara ayırmıştır. Bu gruplar ev ve toprak verilerek devlet tarafından iskan edilenleri, kamulaştırma bedeli alanları ve hiçbir şey almadan evlerini terk etmek zorunda kalanları kapsamaktadır. Adıyaman’dan gelen otuz altı hanenin de plansız şekilde Tahtalı Barajı sebebiyle yerinden edilenlerle birlikte iskan edilmesi durumu iyice karmaşık hale getirmiştir. Bu Adıyamanlı haneler 1992 yılında güneydoğuda yapılan Atatürk Barajı sebebiyle yerlerinden edilmişler ve beş yıl boyunca iskan beklemişlerdir. İzmir’de iskan çıktığında hemen hemen hiçbiri henüz Türkiye’nin batısını ve İzmir’i daha önce görmemişlerdir. Geniş bir sosyo-ekonomik gösterge yelpazesini değerlendiren bu çalışma, farklı tazmin türlerinin, ya da tazmin alamamanın Tahtalı’daki bu grupların yaşamlarını ve geçim kaynaklarını nasıl etkilediğini araştırmaktadır. Zorunlu göçten sonra cinsiyet rollerindeki değişimleri irdelemekte ve Adıyamanlı hanelerin uzak mesafe iskanlarının ve etnik ilişkilerinin nasıl şekillendiğini sorgulamaktadır. Aynı zamanda zorunlu göçün sosyo-psikolojik sonuçlarına da değinmektedir. Araştırma sonuçları altı aylık alan çalışmasıyla gerçekleştirilen (hem barajdan etkilenen grupları hem de kontrol grubunu kapsayan) 320 hanehalkı ve 254 kısa semptom anketinin analizine, katılımcı gözlem ve kilit bilgilendirici görüşmelerinin bulgularına dayanmaktadır.Abstract In 1997, Tahtali Dam impounded eight settlements and displaced around 7500 people from 1400 households. The hitherto inadequate laws, when misapplied, effectively sorted the displacees into different groups as state-resettled families with houses and land, cash compensated persons, and uncompensated displacees who were forced to move out of their homes empty-handed. Impromptu resettlement of thirty-six Kurdish families to Tahtali added to the complicated situation. These Kurdish people were displaced by a dam built in south-eastern Turkey in 1992 and had been waiting to be resettled since then. For most, if not all, this was the first time they had travelled to western Turkey. Examining a wide range of socio-economic indicators, this research explores how different types of compensation, or absence of it, transformed the lives and livelihoods in Tahtali. It looks into how gender roles were affected over time and seeks information on the consequences of the long-distance resettlement of Kurdish people and their ethnic interactions. It also seeks to understand the socio-psychological impacts of displacement. The conclusions of this research are derived from the analysis of 320 household surveys and 254 brief symptom inventories (with dam-affected groups and a control group) as well as the findings of participant observation and key informant interviews conducted throughout the six months fieldwork.