Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ELİF CEREN PEHLİVAN
Danışman: Birhan Kunter
Özet:Çalışmada asmada (Vitis vinifera L.), poliploid bireylere ulaşmak için in vitro kromozom katlama tekniğinin çeşitlere (Sultani Çekirdeksiz ve Uslu) özgü olarak geliştirilmesi amaçlanmıştır. Orizalin mutageni, koltuk altı meristemi ve kallus eksplantına sıvı ve katı MS besin ortamında 0, 20, 30, ve 40 µM dozunda 24, 36, 48 saat süresince uygulanmıştır. Kolhisin mutageni ise tek boğumlu mikro çelik ve sürgün ucu eksplantına sıvı MS besin ortamında 250, 500, 750, 1000, 1250, 1500, 1750 ve 2000 µM dozunda ½ saat süre ile ve daha sonra bu uygulamanın sonucuna göre seçilen üç farklı dozda (1000, 1250, 1500 µM) 24 ve 48 saat sürede uygulanmıştır. Canlılık oranı bakımından kontrol grubuna en yakın sonuçlar her iki çeşitte koltuk altı meristemi ve kallus eksplantında 20 μM orizalin dozunun 24 saat uygulaması sonucundan elde edilmiştir. Sultani Çekirdeksiz çeşidinde koltuk altı meristemi eksplantı için 30 µM × 48 saat, kallus eksplantı için 40 µM × 24 saat uygulamaları; Uslu çeşidinde ise koltuk altı meristemi eksplantı ve kallus eksplantı için 30 µM × 48 saat uygulamaları LD50 değeri olarak önerilmiştir. Kolhisin uygulaması yapıldıktan sonra her iki çeşitte en düşük canlılık oranı, tek boğumlu mikro çelik eksplantında en yüksek doz ve en yüksek süreden (1500 μM × 48 saat) elde edilmiştir. Sultani Çekirdeksiz çeşidinde tek boğumlu mikro çelik eksplantında canlılık oranının %50'nin altına düşmediği belirlenmiştir. Sürgün ucu eksplantı için 1500 µM × 48 saat uygulamaları LD50 değeri olarak önerilmiştir. Uslu çeşidinde tek boğumlu mikro çelik eksplantı için 1250 µM × 48 saat, sürgün ucu eksplantı için 1500 µM × 24 saat uygulamaları LD50 değeri olarak önerilmiştir. Sürgün rejenerasyon oranı ve sürgün uzunluğu çeşitlerde farklı bulunmuştur. Sultani çeşidinin her iki eksplantında en yüksek rejenerasyon en düşük dozda kolhisin uygulanan sürgünlerden sağlanmıştır. Kolhisin uygulamasında Sultani Çekirdeksiz çeşidi Uslu çeşidine göre daha iyi rejenerasyon ve sürgün uzunluğu sergilemiştir. Orizalin ve kolhisin uygulamalarında her iki çeşitten in vitro sürgün çoğaltımından sonra flow sitometride yapılan çekirdek DNA analizi sonucunda diploid yapının devam ettiği belirlenmiştir. This study aims to develop an in vitro chromosome doubling technique in order to induce polyploid in Sultana Seedless and Uslu varieties (Vitis vinifera L.). Oryzalin was applied to the axillary meristem and callus explants in liquid and solid MS nutrient medium at 0, 20, 30, and 40 µM doses for 24, 36, 48 hours. Colchicine (250, 500, 750, 1000, 1250, 1500, 1750 and 2000 µM dose) was applied to single-node cuttings and shoot tip explants in liquid MS nutrient medium for 1/2 hours and then according to the results of this application, (1000, 1250, 1500 µM) 24 and 48 hours. In terms of survival rate (%), the closest results to the control group were obtained from the application of 20 µM oryzalin dose for 24 hours in both types of axillary meristem and callus explants. In the Sultana Seedless variety, 30 µM × 48 hours for axillary meristem and 40 µM × 24 hours for callus explant are recommended as LD50 values. 30 µM × 48 hours' application was accepted as LD50 values for both axillary meristem and callus explant in Uslu variety. After the colchicine application, the lowest survival rate was obtained from the maximum dose and maximum incubation time (1500 μM × 48 hours) in single-node microcutting explants. It was determined that the survival rate did not decrease below 50% in terms of LD50 value on single-node microcutting explants in Sultana Seedless variety. 1500 µM × 48 hours' applications for shoot tip explant were established as LD50 value. In Uslu variety, 1250 µM × 48 hours for single-node microcutting explant and 1500 µM × 24 hours for shoot tip explant were determined as LD50 value. Shoot regeneration rate and shoot length differed between the varieties. The highest regeneration was obtained from shoots that were given the lowest dose of colchicine using both explants of Sultana Seedless. In colchicine application Sultana Seedless showed higher regeneration rate and shoot length than Uslu variety. The diploid structure was found to be maintained as a result of nuclear DNA content analysis performed in flow cytometry after in vitro shoot propagation of both varieties using oryzalin and colchicine applications.