Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2010

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: GÖKHAN ÇETİNKAYA

Danışman: GÜLSÜN LEYLA UZUN

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

Bu çalışmada, Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin\r\ntanımlanması ve sınıflandırılması amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modeli\r\nniteliğinde olan araştırmanın örneklemini 32 Türkçe bilgilendirici metin\r\noluşturmaktadır. Örneklem grubunda yer alan metinler ilköğretim 5. sınıftan\r\nbaşlayarak 12. sınıfa kadar olan tüm eğitim basamaklarından otuzar kişilik\r\ngruplara çıkartmalı okunabilirlik işlemi tekniği kullanılarak uygulanmıştır.\r\nElde edilen veriler SPSS programında çözümlenmiştir.\r\nBelirtilen temel amaç doğrultusunda evrenini bilgilendirici metinlerin\r\noluşturduğu araştırmada, ortalama sözcük uzunluğu, ortalama tümce\r\nuzunluğu, çok heceli sözcük oranı ve tekrarlanan sözcük gövde oranı\r\ndeğişkenlerinin metinlerin okunabilirliğiyle ilişkisi Peorson Korelasyon\r\nanaliziyle belirlenmiştir. Bu analiz sonucunda ilişkisi anlamlı bulunmayan\r\n“TSO” ve ilişkisi -.677 oranında anlamlı bulunan fakat OSO ile benzer\r\nanlamları ifade etmesi ve istatistiksel olarak anlamlı ilişkisi bulunan “ÇHSO”\r\ndeğişkeni regresyon analizine alınmamıştır.\r\nYapılan çoklu doğrusal regresyon analizi sonucunda okunabilirlik puanı\r\ntahmin denklemi şu şekilde oluşmuştur: ÇP= 118,823 – 25,987 x OSU - .971 x\r\nOTU. Buna göre, ortalama sözcük uzunluğunda 1 birimlik değişimin\r\nokunabilirlik puanında ters yönde 25,987 birimlik, ortalama tümce\r\nuzunluğundaki 1 birimlik değişmenin okunabilirlik puanında .971 oranında\r\ndeğişime neden olduğu belirlenmiştir. Diğer yandan, oluşturulan denklemin\r\nbelirleme katsayısı .739 olarak bulunmuştur.\r\nDaha sonra, her bir sınıfın metinlerdeki doğru puan ortalamalarının\r\nkarşılaştırılması için yapılan ANOVA testi sonucunda çıkartma puanlarının\r\neğitim düzeyi arttıkça yükseldiği ve ayrıca sınıfların metin doğru ortalamaları\r\narasında bulunan anlamlı farklılığın kaynağını araştırmak için yapılan çoklu\r\nkarşılaştırmalarda 5., 6., ile 7. sınıf arasında, 8. ile 9. sınıf arasında ve 10., 11., ve\r\n12. sınıf arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın olmadığı tespit\r\nedilmiştir.\r\nSon olarak, yapılan regresyon analizi ve Anova testi ışığında, oluşturulan\r\nkestirim denklemiyle elde edilen metne ilişkin okunabilirlik puanının\r\nyorumlanmasında kullanılacak yorumlama tablosu oluşturulmuştur.