Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2005
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Murat GÖKALP
Danışman: KAMİL ÇAKIN
Özet:Kadı Iyâz 476-544/1083-1149 tarihleri arasında Mağrib ve Endülüs'te hayatını geçirmiş, fıkıh, hadis, tarih, edebiyat gibi branşlarda eser kaleme almış velûd bir İslâm alimidir. Öyle ki o, 'Iyâz olmasaydı, Mağrib'in adı anılmazdı' dedirtecek bir seviyeye ulaşmıştır halk gözünde. Onu hem kendi döneminde hem de sonrasındaki yıllar ve hatta asırlar içerisinde öne çıkartan, sürekli gündemde tutan ise, hiç şüphe yok ki Hz. Peygamber'in kadr-u kıymetini ortaya koymak maksadıyla kaleme aldığı Şifâ adlı eseri olmuştur. Kanaatimizce asırlar boyu üzerine yapılmış onlarca çalışmanın yanı sıra, evlerde belâ ve musîbetlerden muhafaza maksadıyla muhafazası, üzerine yemin edilmesi, devlet eliyle kıraatine vazifelendirmelerin yapılması, gönüllere ve bedenî rahatsızlıklara şifa olduğu inancı, Şifâ'nın ne derece Müslüman halkın inanç dünyasına hakim olduğunun en net delilleridir. Ayrıca Şifâ, Kadı Iyâz'ın Murâbıtlar Devleti'nde kâdılık görevini deruhte ettiği esnada halka tedrîste bulunduğu eseri olması itibariyle de dikkat-i câlibdir. Zira döneminde hakim olan fakih otoritesi dikkate alındığında, tedrîs ettiği eserinin hem kâdı olarak kendisinin hem de bağlı bulunduğu sîyâsî erkin zihniyetini ortaya koyması itibariyle önemi hâizdir. Asırlar boyu Müslüman halkın Allah Rasûlü tasavvurunun şekillenmesinde etkin rol oynayan eserlerin başında gelen Şifâ'da Kadı Iyâz'ın, devrinin karışıklıklarını ve ahlâkî bozulmuşluğunu da dikkate almış olsa gerek ki, Hz. Peygamber'e muhabbet kasdıyla gönülleri harekete geçirmek sadedinde mu'cize olgusuna ısrarla vurgu yapmış olduğunu görüyoruz. Yine bu amaçla, hurâfe ve uydurma rivayetlerin yanı sıra akl-ı selîmin kabul edemeyeceği zorlama te'villere dahi başvurduğu gözlenmektedir. Kısacası, onun Şifâ adlı eserinin sahih bir Peygamber tasavvuru sunmaktan oldukça uzak olduğu kanaatindeyiz.