Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NAMUK ERGÜN
Danışman: SAİME İKİNCİKARAKAYA
Özet:Bu çalışma, 2017 ve 2019 yılları arasında Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’ne ait sera ve tarlalarda yürütülmüştür. Çalışmanın amacı, Yalın arpa çeşidi ve YAA7050-14 kavuzsuz arpa hattının tohumlarına uygulanan farklı dozlardaki gama ışınının M1 ve M2 bitkilerinin bazı özellikleri üzerine etkilerini belirlemek ve bu genotiplerde bazı tarımsal özelliklerin iyileştirilmesi yönünde genotipik varyasyon oluşturmaktır. Bu amaçla, materyal olarak Yalın çeşidi ve YAA7050-14 hattının tohumları, mutagen olarak kontrol ile birlikte 100, 150, 200, 250 ve 300 gray dozlarında Kobalt 60 kaynaklı gama ışını kullanılmıştır. Sera ve tarla denemeleri her iki yılda tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Uygulanan gama ışını dozlarının, her iki kavuzsuz arpa genotipinin M1 ve M2 bitkilerinde incelenen özellikler üzerinde etkili olduğu saptanmıştır. Bu etkinin dozlara, incelenen özelliğe, generasyona ve genotiplere göre değişiklik gösterdiği belirlenmiştir. Her iki genotipte, M1 generasyonunda incelenen özelliklerin birçoğunda düşük dozlarda elde edilen değerler kontrole yakın olurken, 250-300 gray gama ışını dozları ele alınan özelliklerin çoğunda önemli azalmalara neden olmuştur. M2 generasyonunda ise 250-300 gray gama ışını dozları çıkış oranı, bitki boyu, başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı ve tohum tutma oranı özelliklerinde olumsuz etki yaparken, başak sayısı, başak uzunluğu, başakta tane ağırlığı ve bin tane ağırlığını olumlu yönde etkilemiştir. En yüksek klorofil mutasyonları Yalın çeşidinde 250-300 gray dozlarında, YAA7050-14 arpa hattında ise 300 gray dozunda görülmüştür. Çalışma sonucunda, kavuzsuz arpa genotiplerinin tohumlarına uygulanan gama ışını ile oluşturulan mutant popülasyonlar içerisinden istenilen yönde seçim yapmaya uygun bir varyasyonun oluştuğu, bu materyal içerisinden üstün özellikler taşıyan bireylerin seçilme olasılığının olduğu belirlenmiştir.