Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2006
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Metin GÖNEN
Danışman: SÖNMEZ KUTLU
Özet:İslam Mezhepleri Tarihi geneli itibari ile incelendiğinde Hz. Peygamberin vefatını takiben ortaya çıkan sosyal, kültürel ve ekonomik değişikliklerin Müslümanların dini anlama ve yorumlamaları hususunda bazı farklılıkların ortaya çıkmasında etkili olduğunu ve bunun neticesinde bir takım siyasi-itikadi nitelikli grupların teşekkül ettiğini görürüz. Bu gruplardan ilki 'Haricilik'tir. Hariciler, fikirleri ve kısa sürede göstermiş oldukları faaliyetleri ile İslam düşünce tarihinde köklü fikirlerin gelişmesine sebep olmuşlardır. Haricilerden ilk ayrılan grup Ezarika' dır. Ezarika' nın kurucusu olan Nafi b. el-Ezrak, Hariciler içinde siyasi olarak rol oynamaya Abdullah b. Zübeyr isyanına destek vererek başladı. Daha sonra ikisi arasında görüş ayrılığı oluştu ve Nafi, yanındakilerle birlikte Basra'yı terk edip Ahvaz' a geçti. Kısa zamanda Ahvaz' a hakim oldu. Onun zamanında Ezarika, Ahvaz, İran ve Kirman bölgelerine kadar yayılmıştır. Nafi, Ahvaz yakınlarında Abdullah b. Zübeyr' in ordusuyla yapılan savaşta ölmüştür. Nafi b. el-Ezrak' tan sonra savaşlar devam etmiştir. Ezarika liderlerinden Yeşkuri' ye bağlı olanların Kumis' teki Sezevver kalesinde imha edilmesiyle de ortadan kalkmışlardır. Araştırmamız Giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Girişte kullanılan metod ve kaynaklar hakkında bilgi verilerek Makalat geleneklerinin Ezarika' yı nasıl takdim ettikleri incelenmiştir. Birinci bölümde Haricilerin fırkalara ayrılma süreci ve Temel Harici Görüşler, İkinci bölümde Ezarika' nın ortaya çıkış süreci ve Nafi b. el-Ezrak' ın bu süreçteki rolü , Üçüncü bölümde Nafi sonrası Ezarika' ya yön veren şahıslar ve dördüncü bölümde Ezarika' nın görüşleri incelenmiştir.