Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: İBRAHİM MOHAMMED
Danışman: OĞUZHAN TAN
Özet:Bu çalışmada, Mâlikî mezhebinde ikincil bir İslam Hukuku kaynağı olan istihsân kavramı, Süleyman el-Bâcî (Endelüs âlimi) özelinde incelenmiştir. Çalışma aşağıdaki gibi düzenlenmiştir: Giriş bölümünde Bâcî'nin hayatı ve ilmi şahsiyeti ele alınmıştır. Onun künyesi hakkındaki farklı rivâyetler dikkate alınarak kendisinin fıkıh usülü ilmindeki yeri, hocaları, talebeleri ve bıraktığı eserleri üzerinden tesbit edilmeye çalışılmıştır. Birinci bölüm 'İstihsân kavramı ve mahiyeti' olarak adlandırmıştır. Bu bölümde, istihsânın genel tanımı ve istihsânın taşıdığı diğer anlamlar sunulmuştur. Ardından, istihsânın usûl literatüründeki ıstılâhî tanımlarına değinilmiştir. İstihsânın ıstılâhî tanımlarını verirken, diğer mezheblerden farklı İslam Hukukçularının tanımlarını da ele alınmıştır. Bunun ardından, istihsân düşüncesinin tarihi gelişimi irdelenmiştir. Bu bağlamda istihsânın gerçek ruhunun Hz. peygamber döneminde ortaya çıktığı, dört Halife döneminde de bu ruhun hâkim olduğu anlaşılmıştır. İstihsân kavramının gelişim tarihinden sonra, Mâlikî mezhebinde istihsân kavramı incelenmiştir. Bâci'nin istihsân tanımı ile diğer usulcülerin tanımlarının mukayesesi yapılmıştır. İkinci bölümde; Bâcî ve Mâlikî fakihlerin istihsânı kabul etmeyenlere verdikleri cevaplar ve istihsânın hücciyeti, Bâcî'ye göre 'İstihsânın iki çeşidi', istihsân-sedd-i zerâ'i' ilişkisi, istihsân-kıyâs ilişkisi ve istihsânın örf, maslahat, ref'u'l-ezâ ve zarûret kavramları ile ilişkisi ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, Bâcî'nın istihsânın örnekleri ve genel modern mısaller yer almaktadır. Tezimiz, araştırmanın sonuç bölümü ile bitmektedir. This research work is an attempt to study the concept of istihsān as a secondary source of Islamic Law in the Mâlikî school of law through the views of Suleyman el-Bācī(the Andalusian scholar).The research starts with an introduction to the life of el-Bācī. In the first chapter, the general meaning of the term istihsān is presented. Then followed by the technical definitions from a wide spectrum of jurists not limited to only the jurists of the Mālikī school. Again in this chapter, the historical development of the concept of istihsân is presented. Furthermore, the formation of the Mālikī school and its views on istihsân are researched on. The technical definition of the concept by Bācī is also made available. After Bācī's definition, a comparative study is carried out between his definition and others especially that of the Hanefi's and Ibn Hazm's. The second chapter is dedicated to the defence of istihsān, the two varieties of istihsān according to Bācī, his views on the relationship between istihsān and other sources like Seddu-zaria and Qiyās are the focus of this chapter. Moreover, the reasons that necessitate the application of istihsān is also treated. The third chapter of the work presents some practical applications of the concept of istihsān as demonstrated by Bācī through his writings. Also, a comparative study of some past and modern situational applications of istihsān is as well presented in this chapter. Finally, the research wraps up with a conclusion.