Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MESUT DİLAVER
Danışman: SERDAR HAKAN ÖZTANER
Özet:Hellenistik Dönem'de kurulmuş olan Zeugma'nın Roma İmparatorluk Dönemi'nde en refah zamanlarını yaşadığı, M. S. 252/3 yılındaki Sasani saldırısından sonra ise bir daha eski görkemine kavuşamadığı görülmektedir. Bu tarihten sonra ekonomik, kültürel ve siyasi olarak gerileyen kentin M. S. 4. yy ile birlikte sosyal ve ekonomik alanda yavaş da olsa canlanmaya başladığı ve bu süreç sonrasında kentte Hristiyanlığın etkili olduğu görülmektedir. Bu döneme ait konutlar ve diğer arkeolojik veriler bu konuda yeterli kanıt sunmaktadır. Bu dönemden sonra monastik yaşamın başladığı bilinen Zeugma'da artık güçlü ve yöneten kesim olarak piskoposlar ön plana çıkmıştır. Kilise kayıtlarında da görebildiğimiz piskoposların artık toplumsal hayatta yönlendirici bir misyon üstlendiğini Kyrrhos piskoposu Theodoret'in Zeugma'ya yazmış olduğu tavsiye amaçlı mektuplarda da görülebilmektedir. Zeugma'nın M. S. 252/3 yılındaki Sasani saldırısı sonucu büyük oranda tahrip olması, nüfusun büyük bölümünün kente tekrar dönememesi ve bölgedeki siyasi istikrarsızlık bu dönem kent hayatına dolayısıyla konut mimarisine de yansımıştır. Bu tarihten sonra Zeugma'da ortaya çıkan konutlar kentin Geç Antik Dönem sakinlerinin sosyo-politik ve sosyo-ekonomik durumları hakkında aydınlatıcı veriler sunmaktadır. Tez çalışmasının konusunu oluşturan 1996 - 2005 yılları arasındaki kazı çalışmaları kapsamında ortaya çıkarılan 11 adet Geç Antik Dönem konutu daha önceki bilimsel çalışmalarda kısmen yayınlanmış, 2005-2018 yılları arasındaki kazı çalışmalarında ortaya çıkarılan 7 adet konut ise yayınlanmamış konutlardır. Söz konusu yayınlanmış konutların tez çalışmasına dahil edilmiş olması Zeugma'nın Geç Antik Dönem konutları hakkında yapılacak değerlendirmede bir bütünlük göstermesi açısından önemlidir. Tez çalışmam kapsamında ele almış olduğum konutlar yerleşim alanları, plan özellikleri, bezeme-dekorasyon özelliklerine göre değerlendirilmiş olup, konutlara ait odaların işlevlerinin tanımlanması konusunda da değerlendirmeler ve analizler yapılmıştır. Zeugma, which was founded in Hellenistic Period, lived its most prosperous times in Roman Period. After the Sassanid attack 252/3 AD, the city could not regain its former glory. After which the city declined economically, culturally and politically, Christianity is seen to be powerful in the period after the attack. After the Sassanid attack, there was a slow revival in the city along 4th century AD. About this period houses and other archaeological datas provides sufficient evidence. It is known that monastic life started in this period and bishops came to the forefront as a powerful and ruling group in Zeugma. The bishops we can see in church records undertook a guiding mission in social life. It can be seen in the letters of Theodoret, the bishop of Kyrrhos. The destruction of Zeugma as a result of Sassanid attacks 252/3 AD, the inability of the majority of the population to return to the city and the political instability in the region were reflected in the urban life and housing architecture of this period. The residences that emerged in Zeugma after this date, provide detailed information about the socio-political and socio-economic conditions of the Late Antique period in town and inhabitants. The residences which unearthed during the excavations between 1996 - 2018 are the subject of the thesis. 11 Late Antique houses which was uncovered during the excavations were partially published in previous scientific studies, 7 Late Antique houses which uncovered in the studies after 2005, are unpublished. In order to make a complementary comment about Zeugma's Late Antique houses, published houses were included in the thesis. The houses were evaluated according to the settlement areas, plan features and decoration features. Evaluations were also made on the definition of the functions of the rooms.