Eşdizimlilik ve Kürtçe sözlükte eşdizimli öğelerin görünümleri


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SEVİM DENK

Danışman: GÜLSÜN LEYLA UZUN

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

Bu tez kapsamında önce alanyazındaki eşdizimlilik tanımları, yaklaşımları ve sınıflamaları daha sonra genel amaçlı sözlükler ile eşdizimlilik sözlüklerinde eşdizimli sözcüklerin nasıl sunulduğu incelenmiş ve bu doğrultuda bir eşdizim sözlüğü önerisi hazırlanmıştır. Çalışmada iki genel amaçlı Kürtçe Sözlük, TDK Güncel Türkçe Sözlük, Oxford İngilizce Eşdizim Sözlüğü (Oxford Collocations Dictionary) ve BBI İngilizce Eşdizim Sözlüğü (The BBI Combinatory Dictionary of English) kullanılmıştır. Öncelikle rastgele seçim yöntemiyle belirlenen sekiz harf için alanyazının sunduğu eşdizimlilik değerlendirmeleri doğrultusunda, çalışmada kullanılan Kürtçe sözlüklerden gözleme dayalı veri toplama yöntemiyle eşdizimli sözcükler tespit edilmiştir. Tespit edilen Kürtçe eşdizimli sözcükler belli bir sınıflama doğrultusunda bir Kürtçe eşdizimliler sözlüğü önerisi halinde sunulmuştur. Sözlükte listelenen madde başı sözcüklerin türü ile eşdizimlilik oluşturdukları sözcüklerin dilbilgisel kategorisi belirtilmiş, ayrıca kullanıldıkları bağlamı da sunabilmek için örnek cümleler verilmiştir. Diller arasındaki benzerlik ve farklılıkların görülebilmesi için sözlük önerisinde Kürtçe eşdizimli sözcüklerin Türkçe karşılık ve/veya eşdizim karşılıkları ile tespit edilebilen İngilizce eşdizim karşılıklarına yer verilmiştir. In the present dissertation, definitions, approaches and classifications to collocation are reviewed and then some general purpose dictionaries and collocation dictionaries are looked up to see how collocations are included and presented. In the light of these analyses, a proposal for Kurdish collocations dictionary is prepared. Two essential Kurdish dictionaries, Contemporary Turkish Dictionary of the Turkish Language Society, Oxford Collocation Dictionary and BBI Combinatory Dictionary of English are used for the analysis of dictionaries in the present dissertation. At first, words presented under eight letters, selected according to random sampling, are looked up in Kurdish dictionaries to be able to extract collocations. The extracted collocations are listed and classified as a proposal for a Kurdish collocations dictionary. In the proposal, word categories are included both for base words and for the words they collocate with. Example sentences are also given to show the concept at which these collocations are used. Additionally, to show similarities and variations between languages, corresponding Turkish meaning and collocations and corresponding English collocations are included in the proposal.