Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÜMİT GÜNDOĞAN
Danışman: VASIF ŞAHOĞLU
Özet:Coğrafi ve iklimsel farklılıklara sahip olan Batı Anadolu sahil kesimi ve İç Batı Anadolu, MÖ 3. Binyıl'ın ilk yarısında yerleşim modelleri ve yapı tipleri açısından da birbirinden farklı bir mimari gelişim süreci yansıtmaktadır. Batı Anadolu sahil kesimi, Doğu Ege Adaları ve İç Batı Anadolu'da MÖ 3. Binyıl'ın başlangıcıyla birlikte yerleşim yerleri savunma sistemleri ile çevrelenmiştir. Batı Anadolu sahil kesimi ve Doğu Ege Adaları'nda savunma sistemi içerisinde birbirine bitişik yan duvarları ortak kullanılan uzun evler, cadde veya sokaklarla birbirinden ayrılırken, İç Batı Anadolu'da arka kısımları savunma sistemine yaslanan sıralı yapılar, merkezi bir avluya açılmaktadır. Batı Anadolu sahil kesimi ve Doğu Ege Adaları'nın karakteristik yapı tiplerini uzun evler ve apsidal planlı yapılar, İç Batı Anadolu'nun karakteristik yapılarını ise sıralı yapılar oluşturur. MÖ 3. Binyıl'ın ilk yarısında stratejik bir konuma sahip olan Bakla Tepe, deniz aşırı ilişkileri bulunan önemli bir yerleşim yeridir. Bakla Tepe, MÖ 3. Binyıl'ın ilk yarısına tarihlendirilen erken (BT IV 2 A-B) ve geç tabakası (BT IV 1 A-B-C) olmak üzere toplam 5 evreden oluşmaktadır. Bakla Tepe yerleşim dokusunun en iyi anlaşıldığı geç tabakada, sura dik ya da paralel uzanan birbirine bitişik uzun evlerden oluşan bir yerleşim modeli görülür. Bu yapılar içerisinde plan olarak diğer evlerden ayrılan megaron planlı özel yapılar da mevcuttur. Bakla Tepe yapılarında, üretime dönük faaliyetler ile gündelik yaşamın bir arada gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır. Erken tabakada metal, yontmataş ve tekstil üretimi höyük içerisinde gerçekleştirilirken, geç tabakada yontmataş üretimi höyük dışına çıkarılmış, metal ve tekstil üretimine dönük faaliyetler ise sur içerisinde üretilmeye devam etmiştir. Özellikle metal üretimi belli başlı hane halkları tarafından sürdürülmüştür. Bu durum MÖ 3. Binyıl'ın ilk yarısında sosyo-ekonomik açıdan uzmanlaşmaya doğru gidilen basamakların ilk adımı olarak yorumlanabilir. Bu dönemde Bakla Tepe'de tespit edilen Ev-4 numaralı "megaron" yapı, Batı Anadolu sahil kesiminde toplumsal yapıdaki tabakalaşmayı gösteren en erken emarelerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Due to the different geographical and climatic conditions, west Anatolian coastal regions and inland zones reflect a dissimilar architectural development sequence in terms of settlement patterns and building types during the first half of the 3. Millennium BC. With the beginning of the Millennium the settlements in west Anatolian coastal regions and inland zones and on the east Aegean islands were surrounded by fortification walls. While in coastal region and on the islands the long houses with mutual walls are separated by streets and alleys, in inland zones sequentially placed structures leaning to the fortification wall open to a central courtyard. The characteristic building types of coastal region and east Aegean islands are composed of long houses and apsidal structures, whereas the inland zones are characterised by sequentially placed structures. Having a strategic location during the first half of the 3. Millennium BC Bakla Tepe was an important settlement with intensive overseas activities. The stratigraphical sequence dated to the first half of the 3. Millennium BC at Bakla Tepe consists of 5 subsequent levels, where BT IV 2 A-B and BT IV 1 A-B-C reflect the early and late phases, respectively. During the late phase, where the settlement pattern is best understood, the settlement plan is arranged by adjacent long houses lying perpendicular or parallel to the fortification wall. Among these structures some special buildings also exist, which differ from the rest of the buildings with their megaron plans. Archaeological evidence indicates that both industrial and daily household activities were performed together within these buildings. While during the earlier phase the production of metal, lithic and textile were performed within the settlement, during the later phase lithic production was taken out of the settlement, whereas metal and textile oriented activities still remained to be carried out within the fortification walls. This can be interpreted as a first step towards specialization during the first half of the 3. Millennium BC. The megaron-planned building House-4 at Bakla Tepe of this period appears as one of the earliest indications reflecting the social stratification in the west Anatolian coastal region.