• Ana Sayfa

Türkiye'de buğdayda kara pas (Puccinia graminis f. sp. tritici) ırkları/patotiplerinin ve bunların bazılarına karşı dayanıklı materyalin belirlenmesi

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2010

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ZAFER MERT

Danışman: AZİZ KARAKAYA

Özet:

Türkiye’ de buğday üretimini sınırlandıran fungal hastalıklardan birisi de kara pas hastalığıdır. Bu hastalığa yol açan Puccinia graminis f. sp. tritici isimli fungusun ırklarının belirlenmesi amacıyla 2007 ve 2008 yılları buğday gelişme sezonunda survey programları düzenlenmiştir. 2007 yılında 207 tarlada 91 (%43), 2008 yılında ise 242 tarlada 61 (%25) kara pas ile enfekteli alan bulunmuştur. Hastalıklı bitki oranı ve şiddetine göre kara pas hastalığı az sayıda tarlada yüksek seviyede belirlenmiştir. Toplanan örneklerden tek püstülden çoğaltma yoluyla 40 izolat elde edilmiştir. Farklı dayanıklılık geni içeren 20 adet genotipin yer aldığı Kuzey Amerika seti kullanılarak ırk belirleme çalışmaları yürütülmüştür ve 21 farklı kara pas ırkı belirlenmiştir. TKTTC ırkı en yaygın ırk olarak tespit edilmiştir. Tescilli buğday çeşitleri içerisinde 138 çeşit TKTTC, RTKTF ve RTTTC kara pas ırklarına karşı fide dönemlerinde test edilmiş ve bu çeşitler içerisinde 21 çeşit bu 3 ırka karşı dayanıklı olarak belirlenmiştir.Abstract Stem rust is one of the most important diseases limiting wheat production in Turkey. Stem rust disease is caused by the fungus, Puccinia graminis f. sp. tritici. Surveys were conducted in 2007 and 2008 in order to determine the races of the pathogen. In 2007, of the total 207 inspected wheat fields, 91 fields (% 43) were found as infected. In 2008, of the total 242 inspected fields, 61 fields (% 25) were found as infected. From these samples, 40 single pustule isolates were obtained and inoculums were prepared. North American differentials which include 20 genotypes with different resistance genes were employed in race identification studies. A total of 21 different stem rust races were found. Race TKTTC was found as the most common race. One hundred and thirty eight cultivars were tested against to races TKTTC, RTKTF and RTTTC in seedling tests. Twenty one varieties were found as resistant to these three races.