Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: FEVZİ TOPSOY
Danışman: HAKAN KARAN
Özet:Genel anlamda deniz çevresi hakkında bilgi birikiminin arttırılması amacıyla yürütülen sistematik çalışmalar olarak tanımlanabilen ?Denize İlişkin Bilimsel Araştırmalar (Marine Scientific Research ? MSR)?, deniz kaynaklarının etkin ve ekonomik kullanımından, deniz çevresinin korunmasına kadar çeşitli alanlarda önemli rol oynayan bir deniz hukuku kavramıdır. Denizcilik tarihi kadar geriye uzanan deniz araştırmaları önceleri deniz güvenliğinin sağlanması gibi pratik amaçlar için yürütülmüştür. Modern anlamda deniz araştırmalarının ise HMS Challenger'in 1872-1876 yılları arasında yaptığı deniz yolculukları ile başladığı kabul edilmektedir. Özellikle 20. yüzyılın başlarından itibaren ulusal ve uluslararası nitelikli sistematik ölçümler hız kazanmaya başlamıştır. Bu faaliyetler neticesinde deniz yüzeyi, balıkçılık, ulaşım, dalgalardan enerji üretimi, kıyı yönetimi konularında bilgi birikimi artmış ve yeni çalışmalara zemin hazırlanmıştır. Günümüzde de deniz güvenliğinin sağlanmasından kaynakların ekonomik kullanımına, iklim değişikliklerinin izlenmesinden canlı ve cansız kaynakların korunmasına kadar geniş bir alanda MSR faaliyetleri etkin bir şekilde yürütülmektedir. İkinci Dünya Savaşı sonrasında dünya siyasetinde yaşanan genel değişim ve gelişmekte olan devletlerin güvenlik ve ekonomik kaygıları, MSR'nin hukukî statüsünün belirlenmesini zorunlu kılmıştır. Özellikle bazı kıyı devletlerinin karasuları genişliğini 12 deniz miline çıkarması ve 200 deniz millik münhasır ekonomik bölge ilanları, MSR'nin 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi (United Nations Convention on the Law of the Sea - UNCLOS)'nin XIII. bölümünde daha ayrıntılı bir şekilde düzenlenmesine neden olmuştur. Çalışmanın birinci amacını, MSR'nin kabul edilebilir bir tanımının yapılarak içeriğinin doldurulması, mevcut uluslararası ve ulusal düzenlemeler ile doktrin ve özellikle ?Deniz Hukuku Uzmanları İstişare Kurulu (Advisory Body of Experts on the Law of the Sea - ABELOS) bünyesinde yapılan çalışmalar ışığında hukukî temelinin tespiti oluşturmaktadır. Bu amaçla UNCLOS'un MSR'yi düzenleyen XIII. bölümü ve ilgili diğer hükümlerinin geniş bir değerlendirilmesi yapılarak, uluslararası uygulama ve doktrindeki görüşler ile karşılaştırılmaya çalışılacaktır. MSR hakkında uluslararası düzeyde yapılan çalışmalara rağmen Türk doktrininde yapılan çalışmaların yok denecek kadar az olduğu görülmektedir. Bu itibarla çalışmanın ikinci ve asıl amacını, ulusal ve uluslararası deniz hukuku kuralları çerçevesinde, Türkiye'nin, deniz yetki alanlarında, özellikle münhasır ekonomik bölge ve kıt'a sahanlığı üzerinde MSR faaliyetlerini düzenleme yetkilerinin belirlenmesi oluşturmaktadır.AbstractThe Marine Scientific Research (MSR), referring to gaining more knowledge about marine environment, is a concept within the law of the sea, which is related to the topics ranging from the natural sources of the sea to active and economic protection of the marine environment. Marine researches, which go further back in maritime history, focus earlier on practical goals such as safety at sea. It is accepted that marine researches, in its modern sense, started with the HMS Challenger?s expeditions between 1872 to 1876. The number of systematic survey researches at both national and international level has surged especially starting with the Twentieth Century. As a result of these researches we increased our knowledge about sea surface, fishing, navigation, power production from waves and coastal management, and all these laid the grounds for new research agenda. At the present, MSR is being conducted actively at a large scale with subjects ranging from providing safety at sea to economic uses of natural sources, and from observing climate changes for the protection of living and non-living resources. The general changes in world politics that occurred after the Second World War and the security and economic worries of the developing states required clarifications as to legal statue of the MSR. Especially, that some coastal states extend the breadth of their territorial waters to 12 nm and claim exclusive economic zones of up to 200 nm caused rather detailed regulations in XIII. Part of United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS). The first aim of this study is to make an acceptable and operational definition of the MSR and reveal the legal basis for the MSR in the light of the existing national and international regulations, international doctrines, and especially the studies made by Advisory Body of Experts on the Law of the Sea (ABELOS). For this aim, Part of XIII of the UNCLOS and other articles that regulates the MSR are discussed and compared to international practices and doctrinal opinion. Despite the studies about MSR are carried out at the international level, it is observed that these studies are few in general and non existent in the Turkish literature. Therefore, the second and more important goal of this study is to assign Turkey?s jurisdiction with regard to MSR activities conducted in Turkish waters, especially in her exclusive economic zones and continental shelves, within the framework of national and international regulations concerning the law of the sea.