Kriz kıskacında CHP hükümeti (1978-1979)


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2005

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: FARUK ATAAY

Danışman: MEHMET YETİŞ

Özet:

Bu çalışmada, CHP'nin 1978-79 yıllarında gerçekleşen yirmiiki aylık hükümet deneyimi incelenmektedir. Türkiye'nin 1970'li yılları, Dünya Ekonomik Bunalımının ülkeye etkileri nedeniyle, neredeyse sürekli bir kriz ortamına sahne olmuştur. Bir yandan ağır bir ekonomik kriz, diğer yandan da bu ekonomik krizin derinleştirdiği sınıfsal çelişkiler, ülkenin derin bir siyasal ve ideolojik krize girmesine yol açmıştır. Krizin derinleştiği yıl olan 1977 yılında yapılan genel seçimlerde tek başına iktidar olmasını sağlayacak çoğunluğu elde edemeyen CHP, 1978 başında bir grup bağımsız milletvekili ile iki küçük partinin desteğiyle iktidara gelmiştir. CHP'nin yaklaşık yirmiiki ay süren hükümet deneyimi, pek çok açıdan ilginç özellikler taşımaktadır. Bir kere, ülke ağır bir ekonomik ve siyasal kriz içindedir. Böylesi bir kriz konjonktüründe, 'demokratik sol' bir partinin krizi aşma/yönetme iddiasıyla başa geçmesi siyaset bilimi açısından başlı başına ilginç bir olgudur. Kendisine empoze edilmeye çalışılanların dışında politika seçenekleri yaratma ve uygulama arayışı içinde olan CHP, ortaya koyduğu ve 'düzen değişikliği programı' adını verdiği reform programı ile dikkatleri üzerine çekmeyi başarmış, belki de 1970'lerin en çok tartışılan siyasal akımı haline gelmişti. CHP'nin, krizden geniş emekçi yığınlar lehinde politikalarla çıkılabileceği iddiasında bulunması, bu hükümet deneyimine, demokratik sol akımın krizle sınavı anlamını kazandırıyordu. Tarih, demokratik sol akımın bu sınavda başarısız olduğunu göstermektedir. Ülke tarihi açısından büyük etkileri olan bu başarısızlık, derinlemesine incelenmeyi hak eden bir deneyim oluşturmaktadır. Bu tez çalışması da, asıl olarak CHP'nin, ağır kriz koşullarında alternatif politikalar uygulama arayışları ve bu arayışların başarısızlığa uğrama nedenlerini, Antonio Gramsci'nin 'hegemonya krizi' kavramı ve dönemin ekonomik ve siyasal gelişmeleri çerçevesinde incelemeyi hedeflemektedir.