Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, DİSİPLİNLERARASI MÜZE EĞİTİMİ ANABİLİM DALI , Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BURÇE KAPLANLIOĞLU
Danışman: Ceren Güneröz
Özet:
Müze kavramı katılım, kapsayıcılık ve çeşitlilik ilkelerini
kapsayacak şekilde genişledikçe, sergi tasarımında eğitim küratörlüğünün rolü
daha belirgin hale geldi. “Edu-curation” olarak bilinen bu yaklaşım,
ziyaretçiler arasında aktif öğrenmeyi teşvik eden deneyimsel ve yapılandırmacı
öğrenme ortamları yaratmak için “eğitim” ve “küratörlüğü” birleştirir.
Bu çalışma, Ankara Oyuncak Müzesi’ndeki sergileme vitrinlerinin Geştalt algısal örgütlenme prensipleriyle ilişkisinin 7-12 yaş arası çocuk ziyaretçiler üzerindeki etkinliğini inceleyerek, bu alandaki eksiklikleri belirlemeyi problem ve amaç kapsamı içerisinde değerlendirmiştir. Analiz sürecinde, müze ziyaretçilerinin sergilerdeki bilgiyi üretken düşünce çerçevesinde nasıl işlediğini de alt amaç olarak ele almış ve anlamaya çalışmıştır. Nitel araştırma yöntemi olan durum çalışması deseniyle yürütülen bu çalışmada, kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi kullanılarak 60 çocuk katılımcıdan oluşan bir çalışma grubu oluşturulmuştur. Veri toplama sürecinde katılımcılar müzedeki altı farklı temaya sahip vitrin sergilemelerini inceleyerek, bu sergilerin algılanma süreçlerindeki yapısal özellikleri sözel metinler aracılığıyla ortaya koymuşlardır. Çocuklardan, gözlemledikleri vitrinin anlatısını oluşturmaları amacıyla hikâye yazmaları, vitrinlere isim vermeleri ve renk atamaları istenmiş ve böylece ortaya çıkan sözel metinlerin, vitrin sergilemelerindeki nesnelerin ve aralarındaki ilişkilerin yapısal özelliklerini nasıl karşıladığı Geştalt algısal örgütleme prensipleri aracılığıyla değerlendirilmiştir. Veri analizi sürecinde betimsel analiz yöntemi benimsenmiş, tümdengelimsel ve tümevarımsal yaklaşımlar kullanılarak veriler kodlanmış, yeni temalar ve kavramlar keşfedilerek sınıflandırılmıştır. Çalışma, müze sergilerindeki figür-zemin ilişkilerinin dinamik yapısını vurgulayarak, nesnelerin algılanan anlamının ve işlevinin, çevreleyen bağlama ve izleyicinin bireysel deneyimlerine bağlı olarak nasıl değişebileceğini göstermiştir. Araştırma bulguları, izleyicilerin algısal örgütlemede Pragnanz ifadelerini oluştururken, benzerlik bileşenlerini modal ve amodal unsurlar arasında bir denge sağlayarak kullandıklarını, uyaranların özellikleri arasındaki ilişkileri dikkate alarak bütüncül sonuçlara ulaştıklarını ve hikayelerinde ideal figür ve zeminleri tanımlayarak temaları büyük ölçüde doğru algıladıklarını ortaya koymuştur. Bununla birlikte, içgörü sürecinde nesneler arası ilişkilerde çoklu duyusal bileşenlere ve üretken düşünceye yönelik yansımaların sınırlı olduğu, bağımsız duygusal bağlantıların ise yeterince ön plana çıkmadığı belirlenmiştir. Bu bulgular doğrultusunda, müze eğitimlerinde kullanılan yöntem ve teknikleri uygulayan müze eğitimcilerine ve tasarımcılara yönelik olarak, özellikle eğitsel fonksiyonları gözeterek oluşturulacak sergileme tasarımlarına ilişkin Geştalt bakış açısıyla öneriler sunulmuştur.