Tasavvufta kutsallık inancı ve geleneksel teolojik eleştiriler


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: GÜLSÜM ŞAHİN

Danışman: MAHMUT AY

Özet:

Çalışmamızda, kutsallaştırma faaliyetinin, tasavvufta nasıl ortaya çıktığı, göstermiş olduğu gelişim incelenmiş ve geleneksel ulemanın bu faaliyetlere yönelik eleştirileri, ortaya konmaya çalışılmıştır. Ayrıca tasavvufta kutsallaştırılan bu inanışların, Kur'an'daki asıl anlamlarından koparılarak yeniden anlamlandırıldığı, bu inanışların dinde neye tekabül ettiği, belirlenmeye çalışılmıştır. Giriş bölümünde, zühd hareketinin nasıl doktirinel tasavvufa evrildiğine, kutsalın mahiyetine, dinlerdeki yerine ve Kur'an'daki kapsamına değinilmiştir. Birinci bölümde, tasavvuftaki kutsallığın, ontolojik ve epistemolojik temellerinin oluşumu, kronolojik olarak ele alınmıştır. Tasavvufta, Tanrı'nın ve yaratılmışların, aynı varlık kategorisinde kabul edildiği ve sûfîlerin, marifet adını verdikleri keşf ve ilhamın objektif bir bilgi kaynağı olamayacağı gösterilmiştir. İkinci bölümde, tasavvuftaki kutsallık inancının, pratikte doğurduğu inanışlar ve bazı ritüeller incelenmiştir. Bu inanışların dinî anlamda, ne gibi sorunlara ve çelişkilere yol açtığına dikkat çekilmiş, bazı sûfî uygulamaların ise dinsel bir karşılığının olmadığı belirlenmiştir. This thesis aims to reveal the emergence and development process of the sacralization attempts in the Islamic Sufism. Also it presents the criticisms of the traditional scholars towards these activities. This study further tried to show how some beliefs sacralized by Sufism were disconnected from their real meaning in the Qur'an and assigned a different meaning by Sufism, as well as what those beliefs mean in religion. In the introduction chapter, how the Zuhd movement evolves into doctrinal sufism, the nature of the sacred, its place in religion and its scope in the Qur'an is studied. The first chapter studies, in a chronological order, how the ontologoical and epistemological foundations of the sacral in Sufism emerged. It is shown that God and His creatures are accepted in the same being category in Sufism. Moreover, it shows inspiration and finding which is described as marifet and used as a source of knowledge by Sufism cannot be considered as an objective source of information. In the second section, the beliefs and the rituals stemming from the belief in holiness in Sufism are examined. It has been pointed out what kind of problems and contradictions these beliefs lead to, in terms of religion, and argued that some Sufi practices lack a religious foundation.