Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MUSTAFA MURAT BATMAN
Danışman: Mehmet Akif Koç
Özet:
Bu çalışmanın amacı, Debreli Vildan Faik Bey’in el-Multeḳaṭ fî usûlü’t-tefsîr adlı eseri örneği üzerinden Osmanlı modern dönemi tefsir usulü anlayışına dair fikir sahibi olmak ve daha önce üzerinde çok fazla bir çalışma yapılmamış müellifi ve eserini gün yüzüne çıkarmaktır. Konu seçiminde Vildan Faik Bey’in Osmanlı İlmiye Teşkilatındaki konumu, sosyal yönü ve müellifin üzerinde araştırma yaptığımız eserinin görev yaptığı medresede tefsir usûlü derslerinde kaynak olarak kullanılması, etkili olmuştur.Araştırmanın önemi, konusu ve araştırma sürecinde takip edilen yöntemle ilgili bilgiler, çalışmanın giriş kısmında verilmektedir.Birinci bölüm, eserin müellifi Debreli Vildan Faik Bey’e ayrılmıştır. Burada müellifin hayatı, eğitimi, ilmî şahsiyeti ve müfessir kimliğiyle Osmanlı İlmiye Teşkilatı içerisindeki konumu hakkında bilgi verilmektedir. Ayrıca bu bölümde kısaca müellifin sosyal ve siyasal ilişkileri de incelenmiştir.İkinci bölümde ise Vildan Faik Bey’in eseri el-Multeḳaṭ fî usûlü’t-tefsîr, mercek altına alınmaktadır. Burada öncelikle eserin tefsir usûlü tarihindeki yerine değinilmiş ve bu bağlamda “Usûlü’t-Tefsîr” ve “Ulûmu’l-Kur’ân” kavramları arasındaki ilişki incelenmiştir. Buradan hareketle eserin isimlendirilme meselesine öncelik verilmiştir. Daha sonra el-Multeḳaṭ’ın belirlenen kaynakları zikredilmiş ve bunlar arasında müellifin kendisinden en fazla istifade ettiği ana kaynakları tespit edilmiştir. Eserin yapısal özellikleri hakkında gerekli bilgiler aktarıldıktan sonra içerik özelliklerine geçilmiştir. İkinci bölümün son başlığı olan bu kısım, aynı zamanda araştırmamızın da en vurgulu yeridir. Burada el-Multeḳaṭ’ın klasik Kur’ân İlimlerine dair on dört konu başlığı incelenmektedir. Bu inceleme, eserin ana kaynağı olarak tespit ettiğimiz Suyûtî’nin el-İtkân’ı ile mukayeseli bir şekilde yürütülmüştür. Eserde var olan on dört konu başlığının incelenmesi sonucunda el-Multeḳaṭ’ın Kur’ân ilimlerine dair özgün bir eser olmadığı ve dolayısıyla Osmanlının, son dönemine kadar medrese bünyesinde yürüttüğü tefsir eğitiminde klasik usûlden vazgeçmediği belirlenmiştir. Sonuç başlığında ise araştırma sonucunda ulaşılan tespitlere kısaca yer verilmektedir.
Abstract: The aim of the study is to figure out the modern period Ottoman tafsir approach by means of Debreli Vildan Faik Bey’s el-Multeḳaṭ fî usûlü’t-tefsîr and to make known the work and its author who hasn't been analysed carefully so far. While we were choosing the topic, the position of Vildan Faik in Ottoman Ulama Union, his social aspect directed us to this theme. The fact that the work we study in this study is being used as a reference in the madrasah he works have an effect on our decision. The importance and the topic of the study, method and approach are being mentioned in the introduction section of the study. The first part was reserved for the author of the work, Debreli Vildan Faik Bey. In this section, the life of the author, educational background have been operated. Moreover, his social and political life have been worked out. In the second part, the work of Debreli Vildan Faik Bey, el-Multeḳaṭ fî usûli’t-tefsîr were projected. Firstly, the position of the work in the tafsir approach history was expressed and in this context, the relation between “Usûlü’t-Tefsîr” and “Ulûmu’l-Kur’ân” were treated. From this perspective, the naming process of the work was prioritised. Then, the resources of el-Multeḳaṭ were defined and the ones which were used were listed. After the constitutional aspect was analysed, the content of it was begun to work out. This act is the last title of our study and constitutes the basic section of the work. In this section, four theme on el-Multeḳaṭ’s classical Kur’ân Sciences were analysed. This work were worked out comparatively via Suyûtî’s el-İtkân which is the main resource of the study. After the analyses of these four themes, it can be said that el-Multeḳaṭ is not an unique work on Kur’ân Sciences. Therefore, it can be said that classical approach was continued on tafsir training until the last period of Ottoman Empire. In the result part, the achievements are being discussed.