Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Begüm Savaş
Danışman: ÖMER FAİK ANLI
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:Bu tezin amacı 'Realizm' ve 'Pragmatizm' arasındaki ilişkinin Ian Hacking'in bilim felsefesi içerisinde ifade edilmesidir. Bu bağlamda, 'gerçeklik' kavramı realizm ile pragmatizm arasındaki uyumun merkezi kavramıdır. Ian Hacking modern bilimin etkisinde yetişen bilim felsefecisi olarak değerlendirilmektedir; ona göre 'gerçeklik' temsillerin bir özelliği olarak kavramsallaştırılmış hâlinin ortaya koyulmasıdır. Dünya ise bu gerçeklik kavramının üzerine kurulmuştur. 'Gerçeklik' düşüncesinin iki farklı temeli bulunmaktadır. Biri temsilin gerçekliği, diğeri ise bizi etkileyen ve bizim etkileyebileceğimiz şeylerin düşüncesidir. Hacking bilimsel gerçekçiliğin dünyayı temsil etmeye çalışan karmaşık spekülasyonlar (temsiller) tarafından tartışılmasına karşıdır. Başka bir şeyi etkileyebildiğimiz ve onunla dünyaya müdahale edebildiğimiz, dünyanın bizi etkilemek için kullandığı şeyin 'gerçek' olduğu düşüncesiyle gerçekçilik görüşünü ortaya koymaktadır. Müdahale olarak gerçeklik, temsil olarak gerçeklikle modern bilim itibariyle uyuşma göstermiştir. Bu bağlamda, tezin birinci bölümünde XVII. yüzyıl doğa bilimindeki realizm- pragmatizm uyumunun etkisiyle bilim tarihi içerisinde uyumlu bilim modellemeleri tespit edilmiştir. Tezin ikinci bölümünde, pragmatist felsefenin üç önemli ismi olan Charles Sanders Peirce, John Dewey ve özellikle William James'in düşüncelerine epistemoloji ve bilimsel gerçekçilik kısımlarında yer verilmiştir. Tezin üçüncü ve son bölümünde, Ian Hacking'in bilimsel gerçekçilik görüşünün pragmatizmin epistemolojik yaklaşımıyla uyumu üzerinden görüşleri ortaya koyulmuştur. Ayrıntılı deney, gözlem, spekülasyon, hesaplama ve ölçme gibi gerçekliğe müdahale etme araçları ile bilimsel gerçekçilik görüşü netlik kazanmıştır. Bilimin iki amacı olan teori ve deney ikilisi, Hacking'e ait 'yeni deneyselcilik' görüşünde temsil ve müdahale ilişkisine dair yeni bir statü kazanmıştır. Böylece, Hacking düşüncesi bağlamında realizm ve pragmatizm arasında bir uyum ortaya çıkmıştır.