Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÇAĞRI ERDOĞAN
Danışman: HÜLYA TAŞ
Özet:Resmi devlet tarihçisi sıfatı taşımayan ve ilmiye sınıfından yetişme bir kâdı olan Mevlana İsa tarafından yazılan Câmi‘ü’l-meknûnât, şimdiye kadar üç nüshası bulunan manzum bir tarih metnidir. İçeriğinde; yaratılış ve peygamberler tarihinin yanı sıra, H.950/M. 1543-1544 yılına kadar Osmanlı tarihi de yer alan bu eser, zamanının ruhunu yansıtması açısından büyük değer taşımaktadır. Osmanlı Devleti’nin en güçlü olduğu çağı temsil eden Kanuni Sultan Süleyman’a “Mehdî” yakıştırmasının yapıldığı eserde, kıyametin yaklaştığına dair fikirler de işlenmiştir. Yazarının bazı olayları ve mekanlarıbizzat görmekle beraber kendinden önceki kaynakları da okuyarak meydana getirdiği Câmi‘ü’l-meknûnât, modern tarihçilik standartlarından uzak bir üslupla, klasik İslam tarihçiliği geleneğine uygun olarak kaleme alınmıştır. Eserin, müellifinin zamanın sultanının Mehdî olduğunu iddia etmesine rağmen padişaha ya da başka herhangi birine ithaf edilmemesi ve maddi kazanç karşılığında yazılmamış olması, onu yazan kişinin duygularının samimi olduğunu düşündürür. Müellif, eserinde sık sık maksadının gaza anlatıcılığı yapmak olduğunu vurgular ve onun nesiller boyunca okunmasını istediğini belirtmekten de çekinmez. Bu çalışmada; eserin içeriğiyle alakalı tahlil yapılmasının yanı sıra, bilinen üç nüshasının karşılaştırmalı ve tenkitli metni de aynen verilmiştir. Câmi‘ü’l-meknûnât, which is written by a kâdı (judge) named Mevlana İsa -who is not an official historian employed by the Ottoman state-, is a history text in poem form. It contains information about the history of Creation and the Prophets as well as Ottoman history up until the years H. 950/1543-1544 AD and has a special value as it successfully reflects the spirit of its time. In the book, it is implied by the author that Kanuni Sultan Süleyman is Mehdî and the end of times is near. The author created this work by witnessing some of the events and seeing certain places he narrated -though the book itself is not written in accordance with standards of modern historiography. İsa didn’t dedicate his work to anyone and judging by his own words, he didn’t write it for personal gain or money neither. He asserts that his purpose by writing this book is to tell the tale of Ottoman gazâs and wishes that next generations will hear them too. This thesis’ aim is to introduce this book -which has three known manuscripts-with all its aspects to the academic world; in regards to this, the full text of İsa’s work has been reviewed and given at the end of the thesis.