Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Muhammed Ali YILDIZ
Danışman: VAHİT GÖKTAŞ
Özet:Bu tez çalışması bütün yönleri ile Akşemseddin’i ele almaktadır. Akşemseddin, Osmanlı’nın yükselme döneminde yaşamış İstanbul’un fethinde önemli bir rol oynamış, Fatih Sultan Mehmet’in hocalığını yapmış ve yaşadığı döneme önemli izler bırakmış ünlü bir mutasavvıftır. Bu sebeple Akşemseddin ve onun felsefesi oldukça önemlidir. Akşemseddin’in tanıtılması ve düşünce dünyasının ortaya çıkarılması amacıyla çalıştığımız bu tezin içeriğini Akşemseddin’in hayatı, eserleri, Allah, kâinat ve insan hakkındaki görüşleri oluşturmaktadır.Akşemseddin, vahdet-i vücud felsefesini benimsemiş bir mutasavvıf olduğu için bütün düşünce yapısı Allah merkezlidir. O isanı ve kâinatı Allah’ı merkeze alarak değerlendirmiştir. Ona göre Allah dışındaki bütün varlıklar, Allah’ın bir yansımasıdır. Gerçekte sadece Allah vardır. Bu sebeple insan hayatını düzenlerken merkeze Allah’ı koymalıdır. Geçici olan dünya hayatına itibar etmemeli, kalıcı olan Allah’a ulaşmak için tasavvuf yoluna girmeli ve bu yolun gerektirdiği zorluklara katlanarak Allah’ta yok olmaya çalışmalıdır.Akşemseddin, Allah’a ulaşma yolunda aşka ve aşk acısına kesinlikle ihtiyaç olduğunu savunan bir mutasavvıftır. Akşemseddin’e göre kalbinde aşk olmayan bir tasavvuf yolcusunun bu yolculukta menzile ulaşması mümkün değildir. Akıl ile Allah’a ulaşılabileceğini savunanlar Akşemseddin’e göre büyük bir yanılgı içindedirler. Çünkü akıl yapısı icabı ilâhî hakikatleri kavrayamaz. Bu sebeple tasavvuf yolcusu aşk ile zikir yaparak kalbini açmalı ve bu şekilde Allah’a ulaşmaya çalışmalıdır.Akşemseddin kalbi aşk ile temizlenmiş ve açılmış tasavvuf yolcusunun metafizik âlemde seyehat edebileceği görüşüne sahiptir. Ona göre beden ve akıl sınırlılıklarından kurtularak, kalbi ile ilâhî sırları elde eden tasavvuf yolcusu, bedeni ile ilgili arzu ve isteklerden sıyrılarak bu hedefine ulaşmıştır. Bu hedefe ulaşan tasavvuf yolcusuna Allah dostu (veli) denilmektedir.AbstractThis thesis, with all its aspects, dwells on Akshemseddin. Teacher of Fatih the Conqueror, Akshemseddin is an eminent Sufi, who lived in the rise of the Ottoman Empire and played a significant role in the conquest of Constantinople. He impressed the age in which he lived. Therefore, Akshemseddin and his thoughts are very important. The content of this study, in which we aimed to introduce Akshemseddin and reveal his world of thought, is consisted of Akshemseddin’s life, works and his views on Allah, universe and human.Since Akshemseddin is a Sufi, who adopted “unity of existence”, his frame of mind is Allah-centered. He evaluated human and universe basing on Allah. According to him, all the creatures are reflection of Allah. In fact, only Allah is existed. For this reason, human should put Allah in the centre when getting his life in order. So, the human shouldn’t forget that world is a temporary place and adopt Islamic Sufism in order to access to eternal Allah and should bear the difficulties of this way and must melt in Allah.Akshemseddin is a Sufi, who believes that “love” and “pangs of love” are essential for the sake of reaching Allah. According to Akshemseddin, a Sufi, without this love in his heart, is unable to reach the target in this way. According to him, those, who believe that Allah can be found by mind, are truly mistaken. Because, the mind, in terms of its structure, cannot comprehend the divine truths. So, Sufi must open his heart by commemorating Allah with love and in this manner, try to reach Allah.Akshemseddin claims that, a Sufi whose heart is purified with “love” and open can travel in metaphysic world. To him, a Sufi, who is freed of the borders of body and mind and attained the divine secrets by his heart, achieved his goal by eluding his desires and wishes regarding his body. So, a Sufi, who achieved this goal, is called “Veli” (Saint).