Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2012
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÜLSEN KENDİR
Danışman: AYŞEGÜL KÖROĞLU
Özet:Bu çalışmada, Türkiye'de doğal olarak yetişen (R. biebersteinii Berl. ex. DC., R. nigrum L., R. uva-crispa L., R. alpinum L., R.orientale Desf., R. multiflorum Kit. ex Romer &Schultes, R. anatolica Behçet) ve yaygın olarak kültürü yapılan (R. rubrum L.) Ribes türleri morfolojik, anatomik özellikleri, kimyasal bileşimleri ve biyolojik aktiviteleri açısından incelenmiştir.Türlerin morfolojik özellikleri ve yapraklarının anatomik özellikleri incelenmiş, elde edilen bulgular çizim ve fotoğraflarla desteklenmiştir. Türler arasındaki benzerlik ve farklılıklar ortaya konmuştur. Ayrıca yeni eklenen türlerle (R. multiflorum ve R. anatolica) birlikte tayin anahtarı yeniden düzenlenmiştir.Türlerin yaprak ve dalları ana etken madde grupları açısından değerlendirilmiş, bütün türlerde tanen ve flavonoit varlığı gözlenmiştir. Yaprak ve dal örneklerinden hazırlanan su, metanol, diklorometan, etil asetat ve n-butanol ekstrelerinin total fenol içerikleri saptanmıştır. En yüksek total fenol içerikleri etil asetat ve n-butanol ekstrelerinde saptanmıştır. Yaprakların metanol ekstrelerinden klorojenik asit ve rutin ayrım ve miktar tayini ise, UPLC yöntemi ile belirlenmiştir. R. orientale dışındaki türlerde, klorojenik asit (% 0,16-3,82 mg/mg) ve rutin (% 0,18-2,98 mg/mg) aralığında tayin edilmiştir.Biyolojik aktivite çalışmalarında türlerin yaprak ve dallarının antimikrobiyal (antibakteriyal, antifungal, antiviral) ve antioksidan aktiviteleri araştırılmıştır.Yaprak ve dal örneklerinin su, metanol, diklorometan, etil asetat ve n-butanol ekstrelerinin antioksidan aktiviteleri kalitatif DPPH?, kantitatif DPPH? ve Tiyobarbitürik asit yöntemleri ile test edilmiştir. Yapılan testlerde diklorometan ekstrelerinde etkin bir aktivite gözlenemezken, genelde diğer ekstrelerde, (özellikle su ve metanol ekstrelerinde) aktivite yönünden etkin sonuçlar saptanmıştır.Antimikrobiyal aktivite çalışmalarında; türlerin yaprak ve dal örneklerinin su, metanol, diklorometan, etil asetat ve n-butanol ekstrelerinin antibakteriyal, antifungal ve antiviral aktivitesi, su ekstrelerinin ise antitüberküloz aktivitesi incelenmiştir. Antifungal aktivite çalışmalarında etki saptanamazken, antibakteriyel aktivite çalışmasında ise etkinin Gr (+) bakteriler üzerine olduğu tespit edilmiştir. Antitüberküloz aktivite çalışmasında ise R. alpinum ve R. multiflorum yapraklarının etkin sonuç verdiği gözlenmiştir. Antiviral aktivite çalışmasında ise Bovine Herpes Virus Type-1 virüsüne karşı, sadece R. multiflorum dallarından hazırlanan sulu ekstrenin aktivitesi saptanmış, diğer ekstrelerin çeşitli konsantrasyonlarda virüs üzerine toksik etkisi gözlenmiştir.Abstract In this study, Ribes L. (Grossulariaceae) species native to Turkey (R. biebersteinii Berl. ex. DC., R. nigrum L., R. uva-crispa L., R. alpinum L., R.orientale Desf., R. multiflorum Kit. ex Romer &Schultes, R. anatolica Behçet) and common cultured species (R.rubrum L.) were investigated for morphological, anatomical features, chemical constituents and biological activities.The morphological characteristic and anatomical features of the leaves of the species have been investigated, the findings supported by drawings and photographs. Similarities and differences between species were revealed. Also, added the new species (R. multiflorum and R. anatolica) assigned to the determination key for species were rearranged.The main active substance groups of the leaves and braches of the species were evaluated. All species gave positive results for flavonoids and tannins. Total phenol content were detected in water, methanol, dichloromethane, ethyl acetate and n-buthanol extracts of the leaf and branch samples. The highest total phenolic content were determined in ethyl acetate and n-buthanol extracts of the leaves and branches of the species. Separation and quantification of chlorogenic acid and rutin from the methanol extracts of leaves was determined by UPLC. Chlorogenic acid (% 0,16-3,82 mg/mg) and rutin (% 0,18-2,98 mg/mg) was determined in all species, except R. orientale.In biological activity studies, antimicrobial (antibacterial, antifungal, antiviral) and antioxidant activities were examined in the leaves and branches of the species.Antioxidant activity of water, methanol, dichloromethane, ethyl acetate and n-buthanol extracts of the leaf and branch samples were tested with qualitative DPPH?, quantitative DPPH? and thiobarbituric acid methods. These assays, dichloromethane extracts wasn?t observed to an effective activity while effective results was determined in other extracts (especially water and methanol extracts).In antimicrobial activity studies; antibacterial, antifungal and antiviral activities of water, methanol, dichloromethane, ethyl acetate and n-buthanol extracts of the leaf and branch samples of the species and antituberculosis activity of water of the leaf and branch samples of the species were investigated. In antifungal activity studies, the effect of the extracts was not observed. In Antibacterial activity studies, the effect of the extracts observed on Gr (+) bacteria. In antituberculosis activity studies, R. alpinum and R. multiflorum leaves gave effective results. In antiviral activity studies, only activity of water extract of R. multiflorum branches were determined on Bovine Herpes Virus Type-1, other the extracts of toxic effects on the virus has been observed in various concentrations.