Algılanan ekonomik güçlük ile ergenlerin uyum davranışları arasındaki bağlantılarda ebeveyn-ergen ilişkisinin aracı rolü: Bir izleme çalışması


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: AYŞE VİLDAN ACAR BAYRAKTAR

Danışman: AYŞEN GÜRE

Özet:

Araştırmamızın temel amacı, Aile Stres Modeli kapsamında, anne bildirimine dayalı ekonomik baskı, olumsuz ekonomik olaylar ve parasal endişeler ile içe yönelim ve dışa yönelim problemleri arasındaki ilişkide algılanan duygusal sıkıntı ve ebeveyn ergen ilişkisinin (ebeveyn davranışı ve ebeveyn-ergen ilişki niteliği) aracı rolünü bir yıllık izleme çalışması kapsamında incelemektir. Çalışmaya, Ankara kent merkezindeki okullara devam eden 11-16 yaş arasındaki çocukların anneleri olan toplam 171 evli kadın katılmıştır. Araştırmada veri toplama araçları olarak, Kişisel Bilgi Formu, Ekonomik Güçlükler İndeksi, Algılanan Duygusal Sıkıntı Ölçeği, Ebeveyn Davranış Ölçeği, Ebeveyn-Ergen İlişki Niteliği Ölçeği, 4-18 Yaş Çocuk ve Gençler İçin Davranış Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma bulguları, algılanan ekonomik baskı ve parasal endişelerin algılanan duygusal sıkıntıyı, algılanan duygusal sıkıntının ise ebeveyn davranışı ve ebeveyn-ergen ilişki niteliğini yordadığını göstermiştir. Ebeveyn ergen ilişkisi de ergenlerin içe ve dışa yönelim problem davranışlarını yordamıştır. Algılanan ekonomik baskı ile ebeveynin sınırlayıcı kontrol davranışı arasında algılanan duygusal sıkıntının tam aracı rolünün olduğu görülmüştür. Algılanan ekonomik baskı ve parasal endişeler ile ergenlerin içe yönelim ve dışa yönelim problem davranışları arasında algılanan duygusal sıkıntı ve ebeveyn davranışı ve ebeveyn-ergen ilişkisinin alt boyutları dolaylı ilişkilidir. Alan yazındaki çalışmalar ve araştırma bulgularımız değerlendirildiğinde, ekonomik güçlüklerin, hem algılanan duygusal sıkıntı ve anne ergen ilişkisi hem de ergenlerin problem davranışlarıyla doğrudan ve dolaylı olarak ilişkili olduğu görülmektedir. Genel olarak çalışmanın bulguları Aile Stres Modelini desteklediğini ve Türk kültürüne uygulanabilir olduğunu göstermektedir. AbstractIn the context of Family Stres Model (FSM), this study aims to explore mediating role of mothers' reports of perceived emotional distress and parent-adolescent relationship (mothers' behaviors and the quality of mother-adolescent relationship) on the association between economic strain, financial concerns and negative economic events and adolescents' internalizing and externalizing problem behaviors with one-year follow up study. 171 married mothers having children aged between 11-16 years living in Ankara participated in the study. Personal data form, Economic Hardship Index, The Parenting Behavior Questionnaire, The Quality of Parent-Adolescent Relationship and Behavior Checklist was used in the research. The results of the study showed that perceived economic strain and financial concerns predicted perceived emotional distress. Whereas perceived emotional distress predicted mothers' behaviors and the quality of mother-adolescent relationship, mother-adolescent relationship predicted internalizing and externalizing behaviors. The perceived emotional distress acts as a mediating role on the associations between perceived economic strain and authoritative control. The perceived emotional distress and subscales of mother-adolescent relationship have an indirect role between economic pressure and adolescents' internalizing and externalizing behaviors and also between financial concerns and adolescents' internalizing and externalizing behaviors. When the current study and literature are evaluated, economic strains are associated with perceived emotional distress, mother-adolescent relationship and adolescents' behaviors both directly and indirectly. Overall, the findings of the study provide a significant support for the FSM and show its applicability to Turkish culture.