Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MEHMET TAHİR PEKİM
Danışman: Mehmet Akif Koç
Özet:
Kürtler, Hz. Ömer döneminde İslam dini ile tanışarak Müslüman olmuş bir millettir. Konuştukları dil olan Kürtçe, Hint-Avrupa dil gurubunda yer almaktadır. Standart bir alfabesi olmayan Kürtçe, günümüze kadar çoğunlukla Arap alfabesi, yakın bir tarihten sonra ek olarak Latin alfabesi ile yazılmıştır. Kürtler arasında varlığını günümüze kadar koruyan medreselerde yetişen binlerce Kürt âlimi, başta Tefsir, Hadis ve Fıkıh olmak üzere İslam medeniyetinde ortaya çıkmış bütün ilim dallarında eser yazmışlar. Osmanlının parçalanmasına kadar çoğunlukla eserlerini Arapça yazan Kürt âlimleri, o tarihten sonra kendi dilleri ile eser yazmaya ağırlık vermişler. Böylece başta Tefsir, Hadis, Fıkıh olmak üzere birçok alanda Kürtçe kitaplar yazılmış, var olan kaynaklar da başka dillerden Kürtçe'ye tercüme edilmiştir. Ancak Kürt dili ile ortaya çıkan bu kitâbiyat konusunda yeterli akademik araştırmalar yapılmamıştır. İlk defa 1920'lerde Kuzey Irak'ta ortaya çıkan Kürtçe Kur'ân tefsir ve meâl çalışmaları, zamanla Kürtler'in yaşadığı diğer coğrafyalara da geçmiştir. Başladığı günden bugüne Kürtlerin yoğun yaşadığı yerler olan Türkiye, Irak ve İran'da doksana yakın Kürtçe tefsir ve meâl yazılmıştır. Erken bir dönemde Kur'ân ile tanışmış Kürtler'in kendi dilleri ile Kur'ân çalışmaları geçikmiştir. Kürt toplumunda medrese müfredat dili Arapça olsa da anlatım dilinin Kürtçe olması, Kürt âlimlerinin bir tercümeye gerek duymadan âyet ve hadisleri halka Kürtçe olarak aktarabilmeleri, vaaz ve irşad dilinin ağırlıklı olarak Kürtçe olması yıllarca Kürtçe bir tefsir ve meâl yazılmasına ihtiyaç bırakmamıştır. Bizler, bu tez çalışmasında Kürtlerin kendi dilleri ile yazdıkları Kürtçe tefsir ve meâl çalışmalarını araştırma konusu yaptık. Araştırma neticesinde Kürtçe tefsir ve meâllerden seksen yedi tane çalışmaya ulaştık. Akademik camianın çoğundan haberdar olmadığı bu çalışmaların kırk üç tanesini tezimizin birinci bölümünde Kuzey Irak, İran ve Türkiye başlıkları altında tanıttık. Tezimizin ikinci bölümünde Kürtçe tefsir ve meâller arasından bir örnek çalışma olarak Mela Muhammed Şoşikî'nin Tefsira Qur'anê Nura Qelban adlı tefsir ve meâlini inceledik. Bu çalışmanın tefsir kısmını on dört başlık altında Kur'ân ilimleri çerçevesinde detaylı incelerken, meâlini de dört başlık altında meâl teknikleri açısından değerlendirdik.
The Kurds are a nation, who met with Islamic religion and became Muslim at the age of Hz Omer. Spoken language is Kurdish, which is the part of Indo-European language group. The Kurdish language does not have a standard alphabet, mostly it is written Arabic alphabet until today, recently in addition written with Latin Alphabet. Kurdish scholars, who grow up in Muslim theological schools, worked on the primary interpretation of the Quran, hadith, fiqh also all other branches that emerged in Islamic civilization. Kurdish scholars wrote their works mostly in the Arabic language until the Ottoman Empire collapsed, and then they focus on using their language. However, there is not enough academic research that has been made about this Kurdish language bibliography. For the first time in the 1920s, the Kurdish interpretation of the Quran and content appears in Northern Iraq and after jump to other locations of Kurdish community lives. From the beginning till today, it is written almost 90 Kurdish interpretation of the Quran and content in Turkey, Iraq, Iran where Kurds live. Kurds met with the Quran in the early ages of Islamic times, however it is being quite late to work on the Quran with their own language. In Kurdish communities, Muslim theological schools' formal language was Arabic, but also the speaking language was Kurdish. So, the scholars did not need to interpret the verses and hadiths. The language of preaching and guidance was also predominantly Kurdish therefore there has not been needed Kurdish interpretation and content. In our thesis, we worked on the Kurdish interpretation of the Quran and content. As a result of our search, we found eighty-seven (87) research regarding Kurdish interpretation and content. From eighty-seven (87) outputs, we have analysed forty-three (43) of them and introduced under the headings of Northern Iraq, Iran, and Turkey in the first part of our thesis. In the second part of the thesis, we analysed the case study of Tefsira Qur'ane Nura Qelban by Mela Muhammed Sosiki. We look under fourteen (14) topics the 274 exegetical part of this study, the content has been examined under four (4) topics with content techniques.