Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2005
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ŞULE AKSOY
Danışman: İSMAİL AĞIRBAŞ
Özet:İlaçla tedavi modern sağlık hizmetlerinin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Ancak ilaçların akılcı olmayan, etkisiz ve ekonomik olarak verimsiz kullanımı dünya genelinde görülen bir problemdir. İlaçların uygunsuz kullanımı sağlık hizmetlerinin kalitesini düşürürken kaynakların da boşa harcanmasına neden olmaktadır. Akılcı ilaç kullanımının geliştirilmesinde en önemli basamaklardan birisi ilaçların akılcı reçete edilmesini sağlamaktır. Akılcı olmayan reçete yazımı evrensel bir problemdir. Reçete yazımı klinik sürecin önemli bir parçasıdır. İlaç kullanımı ile ilgili araştırmalarda DSÖ’nün geliştirmiş olduğu reçeteleme göstergeleri sıklıkla kullanılmaktadır. Bu araştırmada reçeteleme göstergeleri kullanılarak Ankara il merkezinde ilaç kullanımı değerlendirilmiştir. Bu göstergelere ek olarak reçetelerde hekimin görev yaptığı yer, eğitim durumu, akademik durumu ve uzmanlık alanı da incelenmiştir ve reçeteleme göstergeleri ile aralarındaki ilişkiye bakılmıştır. Veri toplama aracı olarak DSÖ’nün reçeteleme göstergeleri formu kullanılmıştır. Aralık 2004 tarihinde Ankara l Merkezinden Emekli Sandığı Sağlık Hizmetleri Dairesi Başkanlığı’na gelen reçetelerden 1770 tanesi incelenmiştir. Elde edilen veriler tek yönlü varyans analizi, ki-kare testi ve ttestiile analiz edilmiştir. Buna göre reçete basına düsen ortalama ilaç sayısı3,15, jenerik isimle yazılan ilaç yüzdesi %19,21, antibiyotik içeren reçete yüzdesi %26,61, enjeksiyonluk ilaç içeren reçete yüzdesi %7,90, temel ilaç listesine göre reçete edilen ilaç yüzdesi %35,72 olarak bulunmuştur. Ortalama ilaç sayısı 1. basamak sağlık kurumlarında ve pratisyen hekimlerde daha yüksektir. İç hastalıkları ve göğüs hastalıkları uzmanlarının ortalama ilaç sayısı daha yüksek çıkmıştır. Pratisyen hekimlerin uzman hekimlere göre daha yüksek oranda antibiyotik yazdığı ve 1. basamak sağlık kurumlarında da bu oranın yüksek olduğu belirlenmiştir. Jenerik ve temel ilaç listesine göre reçete edilen ilaç yüzdeleri düşük bulunmuştur. Bunlar 1. basamak sağlık kurumlarında ve pratisyen hekimler tarafından daha yüksek oranda yazılmaktadır. Enjeksiyonluk ilaç kullanımı genel olarak düşüktür. Reçetelerin genel olarak reçeteleme göstergelerine uygun yazılmadığı bulunmuştur.AbstractDrug therapy is an important part of modern health care. But irrational,ineffective and economically inefficient use of drugs is a common problemthroughout the world. While inappropriate use of drugs reduces the quality ofmedical care, it also leads to a waste of resources. One of the most importantsteps in improving rational drug use is providing rational prescribing.Irrational prescribing is a universal problem. Prescribing is a crucial part ofthe clinical process. Prescribing indicators developed by WHO is often usedin researchs of drug use. In this study, drug use is evaluated in Ankaraprovince by using prescribing indicators. In addition to these indicators, thehealth facilities where physicians work, physicians’ education, academicstatus and specialities have been taken into consideration and therelationship between indicators and other variables have been evaluated. Fordata collection WHO’s prescribing indicators form is used. 1770 of allprescribtions has been obtained from Emekli Sandıgı Saglık HizmetleriDairesi Baskanlıgı which were written during december 2004 in Ankaraprovince. The data that has been obtained is analized by one way annova,chi-square test ant t-test. The results indicate that average number of drugsper prescription is 3,15, percentage of drugs prescribed by generic name is19,21%, percentage of prescriptions with an antibiotic prescribed is 26,61%,percentage of prescriptions with an injection prescribed is 7,90% andpercentage of drugs prescribed from essential drug list is 35,72% . Theaverage number of drugs per prescription written by general practitioners andthat are written at primary health units is higher. In internal medicine andthoracic diseases specialists’ prescriptions it’s found that the average numberof drugs is higher. General practitioners write more antibiotics thanspecialists and in primary health units’ percentage of prescriptions with anantibiotic prescribed is higher. The percentage of drugs prescribed by genericname and drugs prescribed from essential drug list is very low. Thesepercentages are higher in primary health units and general practioners. Theuse of injections is low in general. It has been found that prescriptions are notwritten appropriate to prescription indicators.