Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÖZGEN YALÇIN
Danışman: DERYA HASTA
Özet:Bu çalışma dört ayrı araştırmadan oluşmaktadır. İlk üç kısımda geliştirilen ölçüm araçlarıyla, ahlaki geri çekilmenin, yalnızca ahlaki ihlalde bulunan kişi tarafından değil, onu izleyen bireyler tarafından da yaşanan bir olgu olduğu gösterilmiştir. Ek olarak, ahlaki geri çekilmenin yalnızca zarar verme/bakım ahlaki temeli içinde tanımlanmış ahlaki ihlaller için değil, aynı zamanda adalet/karşılıklılık, saflık/kutsallık, otorite/saygı ve içgrup/sadakat ahlaki temelleri içinde tanımlanmış ahlaki ihlaller için de geçerli olduğu saptanmıştır. Son kısımda ise bu çalışmanın nihai amacı olan, öznesi grup-temsili (içgrup/dışgrup) olan ahlaki ihlallere tanıklıkta ahlaki geri çekilmeyi etkileyen bağlamsal ve bireysel değişkenler saptanmaya çalışılmıştır. Bu amaçla, alanyazından yola çıkılarak oluşturulan hipotetik model, geliştirilen ölçeklere ek ölçeklerle parça parça sınanmıştır. Sonuçta, bağlamsal değişkenlerle ilgili olarak tek başına ahlaki ihlal öznesinin içgruptan ya da dışgruptan olmasının ahlaki geri çekilme üzerinde çok az etkisi olduğu görülmüştür. Aslında yalnızca erkeklerde ahlaki ihlal öznesinin içgruptan olmasının zarar verme/bakım ahlaki temelinin ihlalinde, dışgruptan olduğu koşulla karşılaştırıldığında daha az ahlaki geri çekilmeyle sonuçlandığı saptanmıştır. Diğer taraftan, farklı ahlaki temellerin ihlalinde farklı düzeylerde ahlaki geri çekilme yaşandığı bulunmuştur. Bireysel değişkenlerle ilgili olarak, siyasal ideolojinin, sosyal baskınlık yöneliminin, sağ kanat yetkeciliğin, dini yönelimin ve ahlaki kimliğe verilen önemin, izleyicinin ahlaki geri çekilmesiyle ilişkili oldukları ve ahlaki temel farklılaştıkça, bireysel değişkenlerin de ahlaki geri çekilmedeki rolünün farklılaştığı gösterilmiştir. Ek olarak, farklılaşan ahlaki temel ihlalleri için hangi ahlaki duyguların izleyicinin ahlaki geri çekilmesinde daha önemli olduğu bulunmuştur. Sonuçlar ilgili yazın çerçevesinde tartışılmıştır.AbstractThis study consists of four parts. First three parts showed that moral disengagement is executed not only by the moral transgressors, but also by audiences who are the witnesses of the transgression. Additionally, it is indicated that moral disengagement is a valid phenomenon for moral transgressions which are identified not only within harm/care moral foundation, but also within fairness/reciprocity, purity/sanctity, authority/respect and ingroup/loyalty. And in the last part, we tried to determine which contextual and personal variables are related to the moral disengagement of the audiences when the moral transgressor is a representation of a group (ingroup/outgroup). This was also our ultimate goal. So, we partly tested our hypothetical model, which was constructed in the Introduction part with the help of the relevant literature, and with using scales some of which were developed in this study. In conclusion, concerning with the contextual variables, it is seen that group of the moral transgressor (ingroup/outgroup) has a very little effect on the moral disengagement of the audiences. Actually only men were executed more moral disengagement in outgroup situations than they did in ingroup situations. On the other hand, it is found that levels of the moral disengagement of the audiences differentiate in different moral foundation situations. And, concerning with personal variables, it is shown that political ideology, social dominance orientation, right-wing authoritarianism, religious orientations and the self-importance of moral identity are in association with moral disengagement of the audiences, and these associations have different appearances in different moral foundation situations. Additionally, it is found that which moral emotions are most important in the moral disengagement of the audiences for differentiating moral foundation situations. The results were discussed in terms of relevant literature.