Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: DİDEM BAŞAR
Danışman: MEHMET DEMİR
Özet:Çevre Hukuku hem kamu hem de özel hukuka ait nitelikleri bünyesinde barındırdığından kirletenin sorumluluğu hem hukuki hem de cezai açıdan söz konusudur. Çalışmamızda çevreyi kirletenin hukuki açıdan sorumluluğu incelenmiştir. Çevre Hukuku hem ceza hukuku hem medeni hukuk hem de idare hukuku ile ilişkilidir. 2872 sayılı Çevre Kanununun kabulünden önce çevreyi kirletenin hukuki sorumluluğu açısından Medeni Kanun'umuzun komşuluk hukukuna ilişkin hükümleri uygulama alanı buluyordu. Çevre Kanununun kabul edilmesiyle birlikte özel kanun niteliğinde bulunan 2872 sayılı Çevre Kanunu uygulama alanı bulmuştur. Ancak, Ç.K m.28/II hükmüyle genel hükümlerin de uygulama alanı bulabileceği belirtilmiştir. Çevreyi kirletenin hukuki sorumluluğuna ilişkin olarak incelenmesi gereken ilk husus, Çevre Hukukuna ilişkin kirleten öder, ihtiyat, önleme, çevrenin korunmasında kalkınma ile dengeli olma, kusursuz sorumluluk ilkeleridir. Bu ilkelerden ihtiyat ve önleme ilkeleri, çevre kirliliğinin meydana gelmesini önlemeye yönelik olan ilkelerdir. Kusursuz sorumluluk ilkesi ve kirleten öder ilkesi çevre kirliliğinin meydana gelmesinden sonra sorumluluğun kurulmasına yönelik ilkelerdir. Çalışma konumuz açısından önem arz eden çevrenin kirlenmesinden sonraki aşama olduğundan kusursuz sorumluluk ve kirleten öder ilkesinin dikkatle incelenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda öncelikle çevreyi kirletenin sorumluluğunun hukuki niteliğinin belirlenmesi gerekir. Sorumluluğun bir kusursuz sorumluluk olduğu zaten kanunda da ifade edilmiştir. Ancak kusursuz sorumluluk türleri içinde ağırlaştırılmış sebep sorumluluğu mu olduğu tehlike sorumluluğu mu olduğu hususu doktrinde tartışmalıdır. Bu konuda doktrinde ağırlıklı görüş, sorumluluğun hukuki niteliğinin ağırlaştırılmış sebep sorumluluğu olduğu yönündedir. Tehlike sorumluluğu, ağırlaştırılmış sebep sorumluluğundan daha ağır nitelikte bir sorumluluk türü olduğundan bu hususta kanuni bir düzenlemenin bulunması gerekir. Nitekim Amerikan hukukunda çevreyi kirletenin hukuki sorumluluğu açıkça tehlike sorumluluğu olarak düzenlenmiştir. Hukukumuzda çevreyi kirletenin sorumluluğu açısından öngörülmüş tehlike sorumluluğu bulunmamakla birlikte 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 71. maddesinde genel tehlike sorumluluğu düzenlendiğinden bu kapsamda sorumluluğun doğumu için gerçekleşmesi gereken şartların bulunması halinde sorumluluğun hukuki niteliği tehlike sorumluluğu olabilecektir. Ancak, her çevre kirliliği tehlike sorumluluğu kapsamında olmayacaktır. Zira 2872 sayılı Çevre Kanunumuzun 28. maddesinin 2.fıkrasındaki genel hükümlere başvurulabileceğine yönelik düzenleme de bunu göstermektedir. Doktrinde sorumluluğun hukuki niteliği açısından ileri sürülen ağırlıklı görüş olan ağırlaştırılmış sebep sorumluluğu görüşü ve kanımızca bu sorumluluğun tehlike sorumluluğu olduğu yönündeki görüş ÇK m. 28/I açısındandır. TBK m. 71'de düzenlenen genel tehlike sorumluluğun doğması için meydana gelen zararın sıkça gerçekleşmesi ya da nitelik olarak ağır sonuçlar doğurması gerekir. Çevre kirliliği de genellikle nitelik olarak ağır zararlar meydana getirdiğinden Çevre Kanununun 28. maddesinin 1. fıkrasındaki sorumluluğun hukuki niteliğini tehlike sorumluluğu olarak değerlendirmek kanımızca yerinde olacaktır. Hem tehlike sorumluluğu hem de ağırlaştırmış sebep sorumluluğu kusura dayanmadığı için haksız fiilin unsurlarından olan hukuka aykırılık, zarar ve illiyet bağı unsurları çevreyi kirletenin hukuki sorumluluğu açısından da aranacak unsurlardır. Amerikan hukukunda haksız fiiller ihmale dayanan ve kasda dayananlar olmak üzere iki kategoride incelenmekte olup hukukumuzdaki gibi haksız fiillerin doğumu için aranan unsurlar benzer şekilde ihmale dayanan haksız fiiller açısından aranmakla birlikle hukuka aykırılık unsuru bu unsurlar arasında bulunmamaktadır. Hukukumuzda hukuka aykırılık unsurunun mevcut olması için söz konusu fiilin hukuk normlarınca yasaklanmış olması ve somut olayda hukuka uygunluk sebeplerinden birinin bulunmaması gerekir. Amerikan hukukunda haksız fiillerin doğumu açısından hukuka aykırılık unsurunun mevcudiyeti aranmadığından hukuka uygunluk nedenleri de bulunmamaktadır. Hukuka aykırılık unsurunu çevreyi kirletenin hukuksal sorumluluğu açısından değerlendirdiğimizde Çevre Kanunumuzun 8., 13. ve 14. maddedeki düzenlemelerle birlikte Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Tehlikeli Atıkların Kontrolü, Hava Kalitesini Kontrol Yönetmeliği ve Toprak Kirliliği Kontrol Yönetmeliğinde getirilen standartların aşılması hukuka aykırılığı oluşturacak olup somut olayda hukuka uygunluk nedenlerinin bulunmaması gerekir. Hukukumuzda çevreyi kirletene yönelik olarak getirilmiş özel hukuka uygunluk nedenleri bulunmamakla birlikte Türk Borçlar Kanunu ve Medeni Kanunumuzda genel olarak düzenlenen hukuka uygunluk halleri niteliğine uygun düştükçe burada da uygulanacaktır. Bu düzenlemeler kapsamında sadece zarar görenin rızasının hukuka uygunluk sebebi sayılarak zarar verenin sorumluluğunu ortadan kaldırmaması gerekir. Rızanın hukuka uygunluk sebebi sayılabilmesi için zarar görenin hukuken serbestçe tasarrufta bulunabileceği bir alana ilişkin olması gerekir. Çevre kirliliğinde meydana gelen zarar sadece bir kişiye yönelik olmadığı gibi bu alan bir kişinin üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabileceği bir alan olmayıp kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle rıza, çevreyi kirletenin hukuki sorumluluğunu ortadan kaldıran bir hukuka uygunluk hali olarak değerlendirilemeyecektir. Çevreyi kirletenin hukuksal sorumluluğunda, baz istasyonlarının kişi sağlığına yönelik verdiği ağır zararlar gibi istisnai hallerde kanun ve yönetmeliklerde belirlenen standart değerler aşılmasa da normun koruma amacı teorisi işletilerek kanun ve yönetmeliklerin korumayı amaçladığı hukuki değer ve kişi çevresi dikkate alınarak sorumluluğun kurulması yoluna gidilebilecektir. Environmental law belongs to the qualities of both public and private law because the host within the sole responsibility of both legal and criminal dirty terms. In this study, we examined the legal responsibility to pollute. Environmental law and criminal law and civil law and administrative law. The scroll of the Law numbered 2872 Environment prior to accepting the legal liability civil law with regard to pollute our neighbourhood law provisions scope of application. With the adoption of the law surrounding the nature of private law environmental law numbered 2872 application area is located. However, c K m 28/II general provisions with the provisions can be found in the application area. With regard to the legal responsibility of pollute first need to examine matters relating to the polluter pays, provident Environmental Law, prevention, protection of the environment, strict liability be balanced with policy development. This policy and the principles of precaution and prevention of environmental pollution are the policy to prevent occurrence. The principle of strict liability and the polluter pays principle occurs after the responsibility of environmental pollution for the establishment of policies. In terms of the importance of work on the subject of environmental contamination is the next phase of strict liability and the polluter pays principle should be examined carefully. In this context, primarily the responsibility of the legal quality of pollute must be determined. Responsibility is a strict liability has been already referred to in the Act. However strict liability is the responsibility is aggravated in the types of reasons are the responsibility of the danger point doctrin is debatable. In this regard the legal doctrine of aggravated responsibility see mainly is the responsibility of reason. Responsibility the responsibility danger aggravated reasons since a heavier type of responsibility in this regard must a legal arrangement. Indeed, the legal responsibility of American Law as clearly the responsibility danger pollute. It has been estimated in terms of legislation, are the sole responsibility of the pollute danger although there is no responsibility 6098 Turkish Obligations in article 71. In this context, the responsibility because it held the responsibility of the general danger for the birth to occur is found to the conditions will be the responsibility of the legal nature of the responsibility danger. However, the scope of responsibility of each there will be no danger of environmental pollution. Since law No. 2872 Environmental Code, taking 28. the General provisions of paragraph 2 of article that you can apply shows that for editing. In doctrine the nature of the alleged legal responsibility in terms of the weight and responsibility of the aggravated reasons in my opinion, this responsibility is the responsibility of the danger opinion 28. article is in terms of the subsection 1. of the obligations code, 71. that was born in the General held most frequently occur, the damage that occurred to the danger that responsibility or quality must give heavy as results. Environmental pollution as well as heavy losses usually occur because Environmental qualification of article 28. clause 1. as the nature of the liability of legal danger paragraph responsibility to evaluate our opinion. Both had reasons both heavy responsibility the responsibility danger nonexistent is not based on the unlawfulness of unfair for verb, damage and causation elements in terms of the legal responsibility of pollute are to be searched. American law is based on neglect and unfair verbs are divided into two categories based on the muscle loosening is currently being examined in the course, such as the birth of the searched for tort elements are similarly provided in terms of Union in tort based on negligence unlawfulness feature these elements. Legislation, to be an element of unlawfulness to the present of the verb have been banned and hard case law legal norms one of the reasons of conformity must not be present. The birth of the American law of tort element of unlawfulness in terms of the search for the reasons of conformity to law because the availability is second to none. The element of unlawfulness of legal liability considered in terms of the environment pollute Code 8. 13 and 14. article needs editing and evaluation of environmental noise preparation of Regulation, along with hazardous waste control, Air Quality Control Regulation and Regulation Control Soil Pollution exceeding the standard of illegality brought is to create tangible case must cause of conformity to law. Legislation, the environment is optimized for the special law causes compliance romance although Turkish Code of Obligations and in Civil Laws of conformity to law held in general the lower the appropriate nature of this statement here. The scope of these regulations only hurt the cause of damage by counting the time law compliance, eliminating the need to assume responsibility for our courts. In order to be considered the cause of conformity to law consent the damage can legally dispose of freely must be for a field. Environmental pollution is not for just one person for damages resulting to sign off to dispose of a person is not an area that can be freely on public order. For this reason consent, pollute the legal state of a law that eliminates the responsibility for compliance will not be considered. Legal responsibility of base stations pollute people's health such as heavy losses provided for in laws and regulations set in the exceptional standard keystroke resumes the originating here to protect the values theory and the laws and regulations which have been aimed at protecting legal value and people considering setting up responsibility centers will the path of its surroundings.