Karayollarından kaynaklanan peyzaj parçalanmasının korunan alanlar ve önemli doğa alanları üzerine etkilerinin irdelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2011

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SEMİHA DEMİRBAŞ ÇAĞLAYAN

Danışman: NİLGÜL KARADENİZ

Özet:

Tüketim mallarının ve insanların hareketini olanaklı kılan ulaşım ağları, çizgisel ve kesintisiz karakterleri nedeniyle sadece yerel ekosistem dinamiklerini etkilemekle kalmaz, çok geniş ölçekte peyzajı değiştirerek ve geride küçük ve izole habitat parçaları bırakarak pek çok sürecin aksamasına neden olur. Bu çalışmada karayollarından kaynaklanan peyzaj parçalanması Türkiye’deki korunan alanlar ve önemli doğal alanları kapsamında irdelenmiştir. Karayolları ağına otoyollar, devlet yolları, il yolları ve tren yolları dahil edilmiştir. Korunan alanlar kapsamında ise milli parklar, yaban hayatı geliştirme sahaları ve özel çevre koruma bölgeleri değerlendirilmiştir. Değerlendirme yöntemi olarak etkin ağ ölçüsü yöntemi seçilmiş ve analizler coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak yapılmıştır. Özellikle fazla taşıt yükü ve güzergah boyunca devam eden çitlerin fiziksel olarak hayvan hareketlerine engel oluşturması nedeniyle otoyolların yaban hayatı geliştirme sahaları ve önemli doğa alanlarından bazılarını parçaladığı gözlenmiştir. Özel çevre koruma bölgeleri içinde Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin risk altında olduğu belirlenmiştir. Milli parklar için ise aktif tehdit gözlenmemiştir.Abstract Transportation network which enable the movement of consumption goods and humans, not only affect local ecosystem dynamics but also change landscape in wider extents, set back smaller and isolated habitat fragments and cause hinder in many processes due to the their continual characteristics. In this study landscape fragmentation caused by roads has assessed within the scope of Turkey’s protected areas and key biodiversity areas. Highways, national roads, provincial roads and railways are included in transportation network. National Parks, Wildlife Conservation Areas and Specially Protected Areas are included in protected areas. Effective mesh size method has chosen as methodology and all the analyses were carried out in geographic information systems. Some of the wild life protection areas and key biodiversity areas were fragmented by highways due to the high vehicle load and fences which constitute physical barriers to wildlife movement. Gölbaşı Specially Protected Area has high fragmentation risk. And it is determined that there is not any fragmentation threat within national parks.