Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NURİYE ÖZSOY
Danışman: Mehmet Akif Koç
Özet:
Tezde, geniş bir ilgi alanına sahip oryantalist geleneğin, Kur’an’a dair çalışmalarbağlamında incelenmesi hedeflemiştir. Bu nedenle araştırma, Der Islam dergisindeyayımlanmış İhlas Suresi ile ilgili çalışmalarla sınırlanmıştır. Zira oryantalistikgelenekte vazgeçilmez bir yeri olan ve 1910’dan beri basımı devam eden dergi,oryantalizmi inceleyen bir araştırmacı için en önemli kaynaklardandır. Tez ikibölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde oryantalizmin tanımı, geçirdiği evreler,ilgilendiği alanlar, farklı oryantalizm algıları, Türkiye’ye yansımaları ve son olarakVatikan’ın 1965’te yayımladığı Nostra Aetate isimli deklarasyonun oryantalizmüzerine etkileri işlenmiştir. İkinci bölümde ise, önce Der İslam dergisinde yayımlananKur’an’la ilgili makalelerin bibliyografyası verilmiştir. Dergide sadece Kur’anüzerine yayımlanan çalışmaların sayısı atmışın üzerindedir. Bu makalelerin tamamınıinceleme imkanı olmadığı için, bir örneklem olarak İhlas Suresi ile ilgili beş makaleincelenmiştir. Rudi Paret, Montgomery Watt, Claus Schedl, Uri Rubin ve kendindenönceki çalışmaları titizlikle inceleyip kritik eden Arne A. Ambros’un makaleleri yayımsıralarına göre ele alınmıştır. Yazarların konuya ilişkin tezleri en ince ayrıntısınakadar aktarılmaya çalışılmış ve her bir makalenin sonunda bir değerlendirmeye yerverilmiştir. Bütün bu makalelerin ortak noktası, İhlas Suresi örnekliğinde Kur’an’ınSami kültür arka planına yapılan vurgudur. Sonuç bölümünde ise, her ne kadaroryantalizmin İslam tarih ve kültürünü yapıbozumuyla anlama/tanımlamakonusunda zaman zaman çok hoyrat olduğu bir vakıa olsa da, kendi tarihsel arkaplanından beslenen temel ideolojik duruşa irca edilmesi gereken bu tutumun,Müslüman araştırmacıların ve özellikle İlahiyatçıların oryantalistik birikimigörmezden gelmelerine bir bahane teşkil edemeyeceği vurgulanmış, oryantalizmkarşısında İslam dünyasında hakim olan “görmezden gelme” ve “saf hayranlık”dışında, “özgüvenli, bilimsel bir eleştiri kültürü”nün gelişmesinin gereğine işaretedilmiştir.
Abstract: The thesis aims to scrutinize the orientalist tradition, which has a wide range ofinterest, in the particular context of the Qur’anic studies. Its scope, therefore, isrestricted to the articles regarding the surah al-Ikhlas published in the journal, DerIslam. For the journal, which has been published since 1910 and therefore has anindispensable place in the orientalist tradition, is one of the most important sourcesfor a student of Orientalism. The thesis consists of two chapters. The first chapterprovides a definition of Orientalism together with its development, interest areas,various perceptions and implications on Turkey, and finally it deals with the impactof the declaration entitled Nostra Aetate, published by the Vatican in 1965, onOrientalism. The second chapter gives, first of all, a bibliography of the articles thatare published in the journal Der Islam on the Qur’an. The number of the articlespublished by the journal regarding the Qur’an only is above sixty. Inasmuch as it wasnot possible to study all these articles, only a sample of five articles on the surah alIkhlasis examined. The articles by Rudi Paret, Montgomery Watt, Claus Schedl, UriRubin, and Arne A. Ambros, who meticulously conducted a critical examination ofthe previous works, are tackled in order of their publication date. The relevantarguments of the authors are considered in great detail and at the end of each articlean assessment is made. The common point made by all these articles is that theQur’an has a Semitic cultural background by reference to the sample of the surah alIkhlas.In the conclusion, it is pointed out that although it is a fact that Orientalism isat times notorious in understanding and characterization of Islamic history andculture in a deconstructive manner which needs to be referred to its ideologicalstance, it is emphasized that this should not be an excuse for Muslims andTheologians in particular to ignore the orientalist scholarly achievements. It is thusproposed that a culture based on a “self-confident and critical scientific attitude”, instead of an attitude of “ignoring” and “simple admiration” which is dominant,needs to be advanced vis-à-vis Orientalism in the Muslim world.