Okul öncesi eğitimde erkek öğretmen olmaya ilişkin bir durum çalışması


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SİNEM İPEK

Danışman: MÜGE ŞEN

Özet:

Bu çalışmada erkek okul öncesi öğretmen adaylarının erkek olarak okul öncesi eğitimi alanında var olmaları ve okul öncesi eğitimi alanında erkek olma durumunun farklı katılımcı gruplardan alınan veriler ışığında bütüncül biçimde ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırma nitel bir araştırma olup, durum çalışması deseniyle yürütülmüştür. Bu yaklaşımın benimsenmesinde kadın cinsiyetinin hâkim olduğu bir alanda erkek olmanın tüm boyutlarıyla ele alınmak istenmesi etkili olmuştur. Bu amaç doğrultusunda mevcut araştırmanın çalışma grubu belirlenirken nitel araştırma doğasına uygun olarak amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Çalışma grubu erkek öğretmen adayları odakta olmak üzere, erkek öğretmen adayının öğretmenlik pratikleri geliştirmesinde etkili olduğu düşünülen erkek öğretmenle aynı kademede lisans eğitimine devam eden kadın öğretmen adayları, erkek öğretmen adayının öğretmenlik uygulaması sürecinde rehberlik eden uygulama öğretmeni ve öğretim elemanlarından oluşmaktadır. Veriler görüşme tekniği ile toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından oluşturulan 4 ayrı yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşmeler ile elde edilen 33 adet ses kaydı araştırmacı tarafından bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Verilerin analizinde nitel araştırmalarda sık başvurulan, analizi ve yorumlanması sistematik bir yaklaşım gerektiren içerik analizi tercih edilmiştir. Görüşme dokümanlarında öncelikle örüntüler aranmıştır. Birinci döngü kodlamada belirlenen örüntüler ikinci döngü kodlamada temalara dönüştürülmüştür. Üçüncü döngü kodlamada ise kategorilere ulaşılmıştır. Bu işlem her özne grubu için tekrar edilmiştir. Örüntülerden temalara; temalardan kategorilere ulaşılmasında tümevarımsal bir yol izlenmiştir. Çalışmanın sonuçları kısaca şöyle özetlenebilir: (1) Erkek öğretmen adayının yakın çevresinde öğretmen olmasının tercih sürecinde etkili olmaktadır. (2) Kendilerini azınlık olarak tanımlayan erkek öğretmen adaylarının akademik başarılarında ve sosyal ilişkilerinde azınlık olma durumu belirleyicidir. (3) Erkek öğretmen adayının cinsiyeti, kadın cinsiyetinin hâkim olduğu ortamdaki farklı ilişkilerde belirleyici bir unsurdur. (4) Erkek öğretmen adaylarının başarılı olduklarını hissetmeleri ve takdir edilmeleri mesleki motivasyonlarını ve akademik başarılarını olumlu yönde etkilemektedir. (5) Katılımcıların büyük çoğunluğunun cinsiyet rollerini yerine getirme eğilimine sahiptir. Akademik görev ve sorumluluk paylaşımında bu eğilim etkili olmaktadır. (6) Kadın ve erkek öğretmen adayları arasında akademik görev ve sorumluluk paylaşımında cinsiyet rollerini yerine getirme bağlamında örtük bir anlaşma söz konusudur. (7) Genel anlamda erkek okul öncesi öğretmen adayları öğretmenlik pratikleri geliştirme sürecinde kadın öğretmen adaylarına göre daha kaygılıdır. (8) Katılımcıların erkek öğretmenlerin okul öncesi eğitimi alanında sayısının artmasının çocuğun eğitim sürecine baba katılımını ve okul öncesi eğitim kurumlarının saygınlığını arttıracağına inandığı tespit edilmiştir. (9) Erkek öğretmen sayısının artmasının okul öncesi eğitim kurumlarının demokratikleşmesine katkı sağlayacağına inanılmaktadır. (10) Erkek okul öncesi öğretmen adayları sınıf yönetiminde, hareket ve oyun etkinliklerinde, çocukların sosyal davranış problemlerini çözümlemede başarılıdır. (11) Erkek okul öncesi öğretmen adayları genel olarak mezun olduktan sonra okul öncesi öğretmenliğini geçici bir süre için yapmayı planlamamaktadır. In this study, it is aimed to determine the existence of male preschool teacher candidates in the field of preschool education as a male and to determine the status of being male in the field of preschool education in the light of the data obtained from different participant groups. The study was a qualitative research and was conducted with a case study design. The adoption of this approach has been effective in seeking to address all aspects of being a man in an area where female gender is dominant. For this purpose, in order to determine the working group of the present study, easily accessible sampling method was preferred among purposeful sampling methods in accordance with the qualitative research nature. The study group consisted of male teacher candidates, female teacher candidates who continue their undergraduate education at the same level as male teacher who is thought to be effective in developing male teacher candidates' teaching practices, and application teachers and instructors guiding the male teacher candidate's teaching practice process. Data were collected by interview technique. As a data collection tool, 4 different semi-structured interview forms were used. 33 voice recordings obtained from the interviews were transferred to the computer by the researcher. In the analysis of data, content analysis, which is frequently used in qualitative researches, requires a systematic approach to analysis and interpretation. Patterns were first sought in the interview documents. The patterns identified in the first cycle coding were converted to themes in the second cycle coding. In the third cycle coding categories were reached. This procedure was repeated for each subject group. From patterns to themes; an inductive way of reaching categories from themes was followed. The results of the study can be briefly summarized as follows: (1) The fact that a male teacher candidate is a teacher in the close vicinity is effective in the preference process. (2) Minority is the determining factor in academic achievement and social relations of male teacher candidates who define themselves as minority. (3) The gender of male teacher candidates is a determining factor in different relationships in the environment where female gender is dominant. (5) Male teacher candidates feel that they are successful and their appreciation affects their professional motivation and academic success positively. (6) The majority of the participants tend to fulfill their gender roles. This tendency is effective in the sharing of academic duties and responsibilities. (7) There is an implicit agreement between male and female prospective teachers in terms of fulfilling gender roles in the sharing of academic duties and responsibilities. (8) In general, male preschool teacher candidates are more anxious than female teacher candidates in the process of developing teaching practices. (9) It was found that the increase in the number of participants in the field of preschool education of male teachers would increase the father's participation in the child's education process and the prestige of preschool education institutions. (10) It is believed that the increase in the number of male teachers will contribute to the democratization of preschool education institutions. (11) Male preschool teacher candidates are successful in classroom management, movement and play activities, and in solving social behavior problems of children. (12) Male preschool teacher candidates generally do not plan to work as a pre-school teacher temporarily after graduation